UNESCO Dünya Kültürel Mirası Geçici Listesi’nde yer alan ve 3 bin yıllık bir geçmişe sahip Afyonkarahisar’daki Frigya bölgesinde, define arayan zararlı kişiler tarafından tahribat yaşandı. İscehisar ilçesi Çatağıl ve Alanyurt köylerinin sınırındaki Ornaş Kayalıkları, dinamit ile havaya uçuruldu. Tahribatı ilk olarak görenler arasında yer alan İscehisar Belediyesi Kültür ve Sosyal İşler eski Müdürü arkeolog Ahmet Levent Zeybek, Frigler döneminde ayin ve adak merkezi olarak kullanılan çok katlı kaya kompleksinin benzersiz olduğunu ifade etti.
Hürriyet’e yaşananları aktaran arkeolog Zeybek, “Tarihi yapının eski ve yeni halini yan yana koyduğunuzda tahribatın boyutunu daha iyi anlayabiliyorsunuz. Bu bölge sadece Türkiye için değil, dünya arkeoloji tarihi için son derece önemli bir alan. Tahrip edilen yapıda dini ritüellerin yapıldığını, adakların kurban edildiğini tahmin ediyoruz. Ancak defineciler, 3 bin yıllık bir yapıyı dinamitlerle havaya uçurup altın aramaya kalkıştılar. Bu olaya her açıdan baktığınızda korkunç bir durum söz konusu. Belki bu yapıyı kurtaramayacağız ama çevresindeki yapılara ışıklandırma yapılarak koruma altına alınmalı” dedi.
‘GÖRÜNCE AĞLADIM’
Yaşanan tahribata tepki gösteren arkeoloji biliminin önemli figürlerinden Prof. Dr. Havva İşkan Işık, “Fotoğrafları gördüğümde gözyaşlarımı tutamadım. Ornaş Kayalıkları, Frigya coğrafyasının en özgün alanlarından biriydi. Yıllar önce burada incelemeler yaptım. Burası, Frigya kültürünü yansıtan bir yerleşim yeri. Son derece önemli bir alan olmasına rağmen burada bir katliam yaşanmış. Bu kabul edilemez bir durum. Derhal bu bölgede önlem alınmalı ve diğer yapılar en azından kurtarılmalı. Atılacak bu adım, dünya arkeoloji tarihi açısından son derece önemli” şeklinde konuştu.
Afyonkarahisar’daki tahribatın boyutlarının oldukça büyük olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Işık, “Anadolu tarihinin en önemli unsurlarını barındırıyor. Frigya, kaya mezarları, kaya evleri, kaya kiliseleri ve kaya tapınakları anlamına geliyor. Bu yapıların tarihinde bir süreklilik var. Definecilerin tarihe verdiği bu ağır zarar, insanlık adına büyük bir kayıp. Bunu yapanlar bulunup yargılanmalı ve vatan haini olarak ilan edilmelidir. Artık bu tahribata daha fazla dayanamıyorum. Çok üzgünüm.” dedi.
SORUŞTURMA AÇILDI
Yaşanan tahribatla ilgili olarak bölgedeki durum hakkında savcılığa suç duyurusunda bulunulduğunu belirten Afyonkarahisar Kültür ve Turizm Müdürü Yusuf Altın, şu bilgileri paylaştı:
“Alanyurt köyü civarında, başta Ornaş Arkeolojik Kaya Yerleşimi olmak üzere 7 adet arkeolojik sit alanı bulunmaktadır. Bu sit alanlarından en eskisi Şaphane Kalesi’dir. Bu bölgeler Frigler, Roma ve Doğu Roma döneminde yerleşim görmüştür. Tüm gücümüzle ve kolluk kuvvetleriyle işbirliği yaparak kaçak kazı ve tahribat yapanlarla mücadele ediyoruz. Bu tahribatla ilgili de soruşturma yürütülmektedir.”
Bölgede çok sayıda define avcısı bulunduğunu dile getiren yerel tarih araştırmacısı ve Afyonkarahisar Sultan Dîvanî Mevlevi Müzesi Müdürü Hasan Özpınar ise, “Sadece Ornaş Kayalıkları değil, Ayazini Köyü de ciddi bir risk altındadır. Yıllar önce müzeye gelen bazı kişiler, ‘Burası Yunan işgaline uğramış, komutanların hazineleri buraya gömülü. Eğer bize yer gösterirsen, sana hisse verelim’ gibi teklifler yaptılar. Bu insanlar bu kadar pervasız. Şu an yaşadıklarımız da bu pervasızlığın bir kanıtı” dedi.
