Düğünlerde çalınan müziklerle ilgili telif hakları hakkında önemli 7 soru ve yanıtı…
1- Düğünlerde müzikten telif alınması ne anlama geliyor?
1951 yılında yürürlüğe giren Fikir ve Sanat Eserleri Kanunu’na göre, müzik eserlerinin ticari kullanımları için izin gerekmektedir. Düğün salonlarında çalınan müzikler, kamuya açık ve gelir getiren etkinlikler kapsamında değerlendirildiği için telif ödemek zorunludur. Bu durum yeni bir uygulama değil; sadece MESAM ve diğer müzik meslek birlikleri, küçük ve orta ölçekli işletmeleri de lisanslamaya başladığı için konu gündeme gelmiştir.
‘YILLIK ÜCRET UYGULAMASI’
2- Neden düğünlerde çalınan müziklerden telif alınmalıdır?
Evet, alınmalıdır. Çünkü bu müzik eserleri, besteci, söz yazarı ve aranjörlerin emeğiyle ortaya çıkmaktadır. Düğün salonlarında çalınan müzikler, etkinliklere değer katmaktadır. Bu ekonomik değerin bir kısmı da eser sahiplerine aktarılmalıdır. Telif, sanatçıların haklı bir talebidir.
3- Telif ücreti ne kadardır ve kim tarafından ödenecektir?
Tartışmalara rağmen, bu durum düğün başına bir ücret değil, işletmelere yönelik yıllık bir lisans uygulamasıdır. Yani düğün salonları, yıl boyunca çaldıkları müzikler için yıllık 6.500 TL gibi sabit bir ücret ödeyeceklerdir. Bu bedel, 500 m2’ye kadar olan düğün salonları için geçerlidir. Alan büyüdükçe, telif bedeli de artmaktadır. Bu ücret, gelin ya da damattan değil, işletmenin kendisinden tahsil edilmektedir.
DÜNYADA BENZER UYGULAMALAR MEVCUT
4- İşletme sahiplerinden gelen eleştiriler nedir? Telif ücreti düğün salonlarını zorlar mı?
Telif bir vergi değil, sanatçının emeğine verilen değerdir. Ancak bazı işletmeler müziği, hizmet kalemleri arasında görmemekte. Aynı salonlar, ses sistemleri kiralıyor ve masa süslemeleri için ücret talep ediyor. Dolayısıyla müzik neden ücretsiz olsun ki? Telif bedeli, toplam giderlerin içinde küçük bir kalemdir. Fakat o küçük pay, eser sahipleri için hayati önem taşımaktadır. 1990’larda özel televizyonlar ve radyoların lisanslama sürecinde de benzer itirazlar ortaya çıkmıştı. Ancak bu, kültürel emeği yok sayan bir anlayıştır.
5- Telif ücreti nasıl belirleniyor?
Önerilen yıllık 6.500 TL’lik ücret, Avrupa’daki uygulamaların altında kalmaktadır. Buradaki amaç, sistemin kurumsal hale getirilmesi ve kayıt dışılığın engellenmesidir. Örneğin, İtalya’da düğün başına telif bedeli 250-550 EUR, İspanya’da yaklaşık 260 Euro, İrlanda’da 32-64 Euro, İsviçre’de ise 33-101 İsviçre frangı arasında değişiyor. MESAM ve Musiki Eseri Sahipleri Grubu Meslek Birliği (MSG) gibi kuruluşlar, Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın denetimindedir. Tarifeler her yıl enflasyon oranında güncellenebilir ve işletmelerin yasal olarak bu tarifelere itiraz etme hakkı bulunmaktadır.
‘ELEKTRİK FATURASI ÇİFTTEN ALINMİYOR, TELİF DE ALINMAMALI’
6- Telif konusu gelin ve damat ile ailelerine bir etki yapar mı?
Hayır, telif bedeli doğrudan düğün sahiplerinden alınmamaktadır. Bu, işletmenin genel giderleri arasında yer almaktadır. Nasıl ki elektrik faturası doğrudan çifte kesilmiyorsa, telif ücreti de kesilmez. Bu sorumluluk hizmet sunan işletmeye aittir.
7- Telif mekanizması nasıl denetlenecek ve nasıl işlenecek?
Salonlar, yıllık lisans alacakları için hangi müziğin çalındığına bakılmaksızın bu lisans kapsamına gireceklerdir. Dolayısıyla önceden bir şarkı listesi bildirmek gerekmiyor. MESAM ve MSG’nin amacı, ceza yazmak değil, sistem kurmak ve müzik kullanımını kayıt altına almaktır.
