Bankacılık Sektöründe Yeni Düzenlemeler

Bankacılık sektöründe Basel III Final düzenlemesine uyum sağlanması amacıyla Avrupa Birliği (AB) mevzuatı göz önünde bulundurularak gerekli mevzuat değişiklikleri yapılacak ve uygulamaya konulacak.

2026 Yılı Cumhurbaşkanlığı Yıllık Programı'na göre, finansal sistemde temel değer saklama aracının Türk lirası cinsinden varlıklar olması hedefleniyor. Hanehalkı, firma ve bankacılık kesimlerinin varlık ve yükümlülüklerinde Türk lirası kalemlerin ağırlığını artıracak adımlar atılacak.

Bu kapsamda, bankacılık sektörünün yükümlülüklerinde Türk lirası mevduatın toplam mevduat içindeki payının artmasına yönelik düzenlemeler uygulanmaya devam edecek. Ayrıca, bankacılık sektörünün varlıklarında yabancı para kredilerin artışını engelleyen düzenlemeler izlenecek.

Bankacılık sektöründe Basel III Final düzenlemesine uyum sağlamak için AB mevzuatı çerçevesinde gerekli değişiklikler yapılacak ve hayata geçirilecektir.

Ek olarak, Mali Suçları Araştırma Kurulunun (MASAK) teknik altyapısı güçlendirilecek ve idari yapı üzerinde iyileştirmeler gerçekleştirilecektir.

Dijital Alanda Yeni Düzenlemeler Geliyor

2026 yılında ödemeler alanında verimliliği ve işbirliğini artıracak adımlar atılmaya devam edilecek. Sektörde yer alan tüm kuruluşların kurumsallık ve güvenlik seviyeleri yükseltilecektir. Bankalar ile banka dışı ödeme hizmeti sağlayıcılar arasında rekabeti engelleyici uygulamalara karşı tedbirler alınacaktır.

Finans sektöründe ortak dijital altyapı kullanımı ve çeşitli operasyonların ortaklaştırılması ile maliyetlerin azaltılması sağlanacak. Ayrıca, bankaların ve banka dışı finansal kuruluşların ihtiyaç duyduğu altyapılara eşit şartlarla erişim için önlemler alınacaktır.

Bu kapsamda, ödeme hizmeti sağlayıcıları ve bilgi sistemlerine ait faaliyetler, ilgili mevzuat çerçevesinde düzenlenen ve denetlenen finansal kuruluşların katılımıyla topluluk bulutunu kullanarak yaygınlaştırılacaktır.

Ağustos 2025'te Sektörde 67 Banka Faaliyet Gösteriyor

Ağustos 2025 itibarıyla bankacılık sektöründe 38'i mevduat, 20'si kalkınma ve yatırım, 9'u katılım bankası olmak üzere toplam 67 banka faaliyet göstermektedir. Bu dönemde bankacılık sektörünün toplam aktif büyüklüğü Türk lirası bazında yıllık %41,1 artarak 41,9 trilyon lira, dolar bazında ise %16,9 artarak 1 trilyon 22 milyar dolar olarak gerçekleşmiştir.

Yerli özel sermayeli bankalar sektör aktiflerinin %28,7'sini, yabancı sermayeli bankalar %24,6'sını, kamu bankaları ise %46,8'ini temsil ederken, geçen yılın aynı dönemine göre özel bankaların payında azalma, kamu bankalarının payında ise artış gözlemlenmiştir.

Fonksiyonel gruplar açısından mevduat bankalarının payı azalırken, katılım bankaları ve kalkınma ve yatırım bankalarının payında artış yaşanmıştır. Bu çerçevede, mevduat bankaları sektör aktiflerinin %85,2'sini, katılım bankaları %8,6'sını, kalkınma ve yatırım bankaları %6,2'sini temsil etmektedir.

Kredi Dağılımında Kurumsal Krediler Ön Planda

Bankacılık sektörünün toplam kredi hacmi, ağustos ayında geçen yılın aynı ayına göre %40,9 artarak 20,6 trilyon lira seviyesine ulaşmıştır. Kredilerin türlerine göre dağılımında toplam kredi hacminin %46'sını kurumsal krediler, %26,2'sini KOBİ kredileri, %12,2'sini tüketici kredileri ve %15,7'sini kredi kartları oluşturmaktadır.

Sıkı parasal duruş ve finansal istikrarı destekleyici makro ihtiyati tedbirler çerçevesinde ticari ve tüketici kredilerine yönelik aylık büyüme sınırlamaları uygulanmakta olup, ağustos 2025'te geçen yılın aynı dönemine kıyasla ticari kredi artışı %39,2, tüketici kredi artışı ise %39,6 seviyesinde gerçekleşmiştir.

Ağustos 2024 ile karşılaştırıldığında kredilerin takibe dönüşüm oranında (TDO) bir artış gözlemlenmektedir. Bu durum, iktisadi faaliyetteki dengelemeye bağlı olarak tüketici kredileri ve kredi kartlarının alacak bakiyesindeki yükselişle ilişkilidir.

Ağustos 2024'te %1,7 olan sektör TDO'su, Ağustos 2025'te %2,2'ye yükselmiştir. Bu oran, ticari krediler için %1,7, tüketici kredileri için %3,7 ve kredi kartları için %3,5 seviyesinde gerçekleşmiştir.

Temmuz 2025'te kredi kartı ve ihtiyaç kredilerine yönelik yeniden yapılandırma imkanı sağlanmış, bu durum ilerleyen dönemde sektör TDO'sunun gerilemesine yol açabileceği değerlendirilmiştir.

Bankaların temel fon kaynağı olan mevduatın toplam kaynaklar içerisindeki payı, Ağustos 2025'te geçen yılın aynı dönemine göre azalarak %57,3'e gerilemiştir. Bu düşüşe hem Türk lirası hem de YP mevduat payındaki azalma sebep olmuştur.

38 Mevduat ve 9 Katılım Bankası Mevduat Sigorta Sistemine Üye

İhraç edilen menkul kıymetler, kısa vadeli fonlar ve diğer kredilerin payında artış yaşanırken, mevduat sigorta sistemi kapsamında 38 mevduat ve 9 katılım bankası mevduat sigorta sistemine üye olarak faaliyet göstermektedir.

2025 yılı için gerçek ve tüzel kişilere ait mevduat ve katılım fonlarının 950 bin liraya kadar olan kısmı TMSF güvencesindedir. Ağustos 2025 itibarıyla toplam sigortalı mevduat 6,7 trilyon lira seviyesine ulaşmış olup, toplam mevduatın %28,1'ini oluşturmaktadır.

Mevduat sigortacılığının rezervi ise 466 milyar lira seviyesine ulaşmış, rezervin sigortalı mevduatı karşılama oranı %6,9 ile uluslararası ölçekte yüksek kabul edilen bir seviyeye ulaşmıştır.

Bankacılık sektörünün uzun vadeli likidite pozisyonuna ilişkin temel göstergelerden biri olan kredi/mevduat oranı, Ağustos 2025'te kredilerin mevduat artışından daha güçlü seyretmesi sebebiyle %86'ya yükselmiştir.

Kredi/mevduat oranı Türk lirası bazında %85, yabancı para bazında ise %87 seviyesindedir. Bu oran, mevduat toplama yetkisi bulunmayan kalkınma ve yatırım bankaları hariç tutulduğunda %79,6 olarak gerçekleşmiştir.

Sermaye yeterliliği rasyosu (SYR) Ağustos 2025 itibarıyla %18,3 ile hedef oran %12'nin üzerinde seyrederken, BDDK'nın SYR hesaplamasında kullanılan döviz alış kurunun Ocak 2025 itibarıyla Haziran 2024 kuruna güncellenmesi neticesinde sektör SYR'si bir miktar düşüş göstermiştir.

Diğer yandan, sermaye yeterliliğinin hesaplanmasında uzun süredir nakdi ticari kredilere uygulanan %200 risk ağırlığına Aralık 2024 itibarıyla son verilmiştir.

Kur düzenlemesi sektörün SYR'sini düşürücü yönde etkilese de risk ağırlığı düzenlemesinin destekleyici etkisi olmuştur.

Ağustos 2025 itibarıyla SYR, mevduat bankaları için %17,7, katılım bankaları için %19,7, kalkınma ve yatırım bankaları için %24,3 seviyesinde bulunurken bankaların sahiplik durumuna göre ise SYR, yerli özel bankalarda %18,3, yabancı bankalarda %20,4 ve kamu bankalarında %17 seviyesinde gerçekleşmiştir.