Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Kültür Varlıkları ve Müzeler Genel Müdürlüğü tarafından düzenlenen ‘102. Yılda 102 Sergi: Cumhuriyet’in Işığında Anadolu’nun Kültürel Mirasına Yolculuk Projesi’ çerçevesinde, Türkiye – Ermenistan sınırındaki UNESCO Dünya Mirası Listesi’nde yer alan Ani Ören Yeri’nin tarihi incelendi. Kars Arkeoloji ve Etnografya Müzesi’nde, Ani bölgesinde ortaya çıkan 244 arkeolojik ve etnografik eser sergilendi. 196 eserin ilk kez sergilendiği bu sergide, 133 yıl önce Rus Dil Bilimler Akademisi’nde çalışan Nicholas Marr tarafından gerçekleştirilen kazılarda bulunan Hz. İsa figürü olduğu düşünülen taş rölyef dikkat çekti.
130 YILLIK ESERLER SERGİLENİYOR
Kars Arkeoloji ve Etnografya Müze Müdürü Hakim Aslan, Ani’nin hikayesinin anlatıldığı sergide 1892 yılından bu yana süren kazı çalışmalarında elde edilen eserlerin sergilendiğini belirtti. Aslan, “Bir örneği taş rölyef olan eser, mimaride kullanılan taş üzerinde alt merkezde bir din görevlisinin portresi kabartma tekniğiyle işlenmiş. Hemen üzerinde, iki tarafta sunak tutan askerler, üst merkezde ise ‘İmparator’ ya da ‘Hz. İsa’ olarak yorumlanan figür yer alıyor. Bu eser, sergilenenler arasında en fazla dikkat çekenlerden biri” dedi.
Ani Ören Yeri’nde 2021 yılında gerçekleştirilen kazılarda bulunan Selçuklu konutlarında ortaya çıkan kemik objenin de sanatseverlerle buluştuğunu ifade eden Aslan, eseri şöyle tanımladı:
“Figüratif ve bitkisel bezemelerin hakim olduğu eserde; merkezde ejderha, kuş ve değişik toynaklı hayvanların bir araya getirilmesiyle oluşturulmuş gerçeküstü bir figür yer alıyor. Ağzı açık şekilde tasvir edilen figürün üst çenesi, yukarıya doğru çift dönüşlü bir volüte sahip. Ejder betimlemelerinde, sivri kulak, badem göz gibi karakteristik özellikler öne çıkıyor. Eserde bulunan balık figürü, yer ejderinin toynakları altında bükülmüş bir şekilde, derin çentikler ile vurgulanan yüzgeçler ve iri bir göz ile sahibinin açık bir ağızla tasvir edilmiş. Balık figürünün hemen altında bir askı yuvası bulunuyor.”
Hakim Aslan, ilk kez sergilenen eserlerden birinin de 2002 yılı kazılarında çıkarılan Selçuklu Çarşısı’ndaki bir küp içerisinde bulunan sekiz köşeli yıldız formunda, lüster tekniğiyle yapılmış çini tabak olduğunu ifade etti. Aslan, “Tabakta, ortasında saraylı aşıklar ve hayat ağacı tasvir edilmekte. Farsça olarak ‘Ey sevdiğim, zulüm görmüş iki gözüm niçin yaşla dolu olduğunu bilir misin? Çünkü göz bebeğim senin dudağından su alır / Bu yolculuk aklıma gelince benim gönlüm hep hoş olur / Su gibi akmakta olan gül renkli gözyaşım, onun yüzünden cömertliğiyle akmaktadır’ yazısı yer alıyor” diye konuştu.
Aslan, 11-12’nci yüzyıllara tarihlenen ve Orta Çağ döneminde ‘cenneti’ simgileyen tavus kuşu figürlü sırlı kase parçasının 2024 yılında kazı çalışmalarında ortaya çıkarıldığını ve bu kasenin de sergide sanatseverlerle buluştuğunu sözlerine ekledi.
