Erzurum'da Atatürk Üniversitesi Su Ürünleri Fakültesi Öğretim Üyesi Prof. Dr. Gonca Alak tarafından geliştirilen, balığın tazelik derecesini ölçen cihaz, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından “buluş” olarak tescil edildi.
Su ürünleri alanında doktorasını tamamlayan Alak, laboratuvar koşullarında bir balığın bozulup bozulmadığını analiz etmek için harcanan yaklaşık 45 dakikalık süreyi asgariye indirmek ve bu alanda çalışanlara kolaylık sağlamak amacıyla bir proje geliştirdi.
Bu proje kapsamında yazılım geliştirilmesi için bilgisayar mühendisliğinden destek alan Alak, deniz ile tatlı su balıkları üzerinde kapsamlı ve tekrarlı laboratuvar analizleri yaptı.
Alak'ın yaklaşık 3 yıl süren çalışmalarının sonuçlarını sisteme entegre ederek “elektronik burun sensörleri” ile balıkların taze olup olmadığını tespit eden “TVB-N/TMA PROB” adlı çalışması, Türk Patent ve Marka Kurumu tarafından fikri mülkiyet hakları kapsamında “buluş” başlığıyla tescil edildi.
20 YILDIR SU ÜRÜNLERİ SEKTÖRÜNDE ÇALIŞMA YÜRÜTÜYOR
Prof. Dr. Alak, AA muhabirine yaptığı açıklamada, 2005 yılından itibaren akademik kariyerine su ürünleri sektöründe devam ettiğini belirtti.
Çalışmanın birçok deneme grubunda gerçekleştirildiğini ifade eden Alak, “Herhangi bir ürünün kimyasal olarak bozulmasını belirleyen en geçerli parametrelerden biri toplam volatil baz nitrojen (TVB-N) ve trimetil amin (TMA) bileşenlerinin varlığıdır. Biz bu bileşenlerden özellikle TVB-N'nin gıdadaki (balıktaki) varlığına göre kalite sınıflarına gruplandırıyoruz. Uçucu bazik azot miktarı düşükse ürün kalitelidir, yükselirse ürün bozulma aşamasına yaklaşmış demektir.” dedi.
Alak, buharla distilasyon süreci ve kullanılan kimyasalların deriye temasının yanık vakalarına yol açabileceğini belirterek, analizlerin deneyimli kişiler tarafından yapılmasının önemine vurgu yaptı.
Bir balık dokusu analizi için en az 45 dakikalık bir zaman gerektiğini belirten Alak, tescillenen buluşlarıyla bu sürenin önemli ölçüde kısalacağını kaydetti. “Zaman laboratuvar ortamındaki kişiler için çok değerlidir. Bu analiz süresini daha kısa tutacak ve daha etkin yöntemler üzerine düşündüm. Bu belirlemeyi yapacak, tıpkı pH metre ve oksijen metre gibi bir prob sisteminin uygulanması gerektiğini tasarladık.” diye konuştu.
Alak, üniversite desteğiyle patentli ürünün ticarileşmesi ve sanayileşmesi yönünde çalışmalarını sürdürdüklerini ifade etti.
“ÜRÜNÜN TÜKETİM SINIRININ ALTINDA YA DA ÜSTÜNDE OLDUĞUNU GÖZLEMLEYECEK”
Çalışmanın çok sayıda verinin sisteme yüklenerek tanıtımıyla gerçekleştirildiğine dikkat çeken Alak, şu bilgileri paylaştı:
“Süreçte elektronik burun kullanarak dokular üzerinde hassas olan ve ürünün gelişmesini sağlayan temel elementi hedef alarak bir algoritma oluşturduk. Bu algoritma üzerinden ürünün TVB-N ve TMA seviyesini belirlemeyi amaçladık. Aynı anda iki farklı analizin sonuçlarıyla balığın bozulma sürecinde etkili olan bileşenleri hızlı bir şekilde tespit etmeyi başardık. Değerleri okuyan kişiler, balığın bozulup bozulmadığını akademik geçmişleri sayesinde yorumlayacak ve okudukları değerle ürünün tüketim sınırının altında mı yoksa üstünde mi olduğunu gözlemleyebilecek.”
Analiz sonuçlarının cep telefonlarına mesaj olarak gönderilebileceğini ve bu çalışmanın paydaşlara ciddi kolaylıklar sağlayacağını vurgulayan Alak, “Probun taşınabilirliği ve aynı anda hem deniz hem tatlı su balıklarında sonuç verebilir olması, yalnızca balığa özgü değil, işlenmiş, yarı işlenmiş ve işlenmemiş et ürünleri ve kanatlılar için de kullanılabilecek yenilikçi bir makine ve teçhizat geliştirecek.” şeklinde konuştu.
