Can Hoşkal'ın uluslararası alanda kazandığı başarı, gezegenimizdeki artan pet plastik kirliliğine yönelik bir projeye dayanıyor. Pet şişeler, toplam plastik atıkların yaklaşık %10'unu oluşturmakta ve birçok farklı üründe kullanılmaktadır. Can, sorunun ciddiyetini “Bir kıyafeti yıkadığınızda çevreye yaklaşık 1900 mikrofilament saçılıyor. Farkında olmadan doğayı sürekli kirletiyoruz” sözleriyle ifade ediyor. Ödüllü öğrencinin çalışma sürecini ise şöyle anlatıyor:
“Literatürde esteraz enzimi olarak bilinen bu enzim daha önce bu tür bir çalışmada kullanılmamıştı. Araştırmalarımı derinleştirmek amacıyla İzmir Yüksek Teknoloji Enstitüsü'ne gidip Prof. Dr. Aysun Sofuoğlu ve öğrencisi Dr. Esin Balcı'dan destek aldım. Enzimin pet üzerinde test edilmesine yönelik çalışmalara başladım. Yeni bir enzim denedim ve literatürde PET geri dönüşümünde kullanılmamış bir sistemi ilk defa uyguladım. PET'in ester bağlarını parçalayarak en küçük parçalara ayıran bu teknik sayesinde kalite kaybı olmadan geri dönüşüm sağladım. Bu, daha önce gerçekleştirilmemiş bir teknolojiydi.
ÖNCE AVRUPA SONRA ABD
Projem, geçen yıl önce bölgesel aşamayı geçti ve ardından TÜBİTAK Türkiye finallerinde birincilik elde ettim. TÜBİTAK birincileri arasından seçilen üç takımla birlikte Avrupa Birliği Genç Biliminsanları Yarışması (EUCYS) için görevlendirildim ve Polonya'da Türkiye'yi temsil eden altı öğrenciden biri oldum. Dünyanın en büyük bilim fuarı olan ISEF – International Science and Engineering Fair için ulusal seçmelerde milli takıma kabul edildim. ABD'deki fuarda projemi uluslararası bir jüriye sundum.
EINSTEIN DA ÜYEYDİ
ISEF sonrası, dünyanın en prestijli bilim onur kuruluşlarından biri olan Sigma Xi, IFoRE Öğrenci Araştırma Ödülleri için davet e-postası gönderdi. Rapor ve çevrimiçi sunum aşamalarından oluşan değerlendirmede 300'den fazla proje finale kaldı. Sonuç olarak, lise kimya kategorisinde dünya birincisi olarak 1886'da Cornell Üniversitesi'nde kurulan Sigma Xi'ın en genç üyelerinden biri oldum. Bu topluluğa, geçmişte Einstein'ın da üye olduğunu sözlerime eklemek istiyorum. Artık topluluğun etkinliklerine otomatik davet ediliyorum.”
GELECEK HEDEFİM KUANTUM KİMYA
Can Hoşkal, “Akademik hedefim plastik geri dönüşümüyle sınırlı değil. Hem kimyayı hem de fiziği seviyorum. Özellikle kuantum kimya ve kuantum biyoloji alanlarında çalışmak istiyorum. Üniversiteyi Türkiye'de okuyup, yüksek lisans ve doktora aşamalarında yurtdışı deneyimi kazanmayı hedefliyorum. Daha sonra ülkeme dönüp bilimsel çalışmalarımı sürdürmek istiyorum” diyor.
