Çanakkale’nin Güzelyalı köyü sahiline yerleştirilen bir duvarın içinde bulunan tarihi çeşme taşı, İngilizler tarafından Kırım Savaşı sırasında inşa edilen dünyanın ilk prefabrik hastanesine ait. Çeşme taşının, savaş dönemine dair önemli bir hatıra olduğunu ifade eden (ÇOMÜ) İnsan ve Toplum Bilimleri Fakültesi Tarih Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. Reyhan Körpe, bu taşın korunması gerektiğinin altını çizdi.
Prof. Dr. Körpe, hastanenin ünlü İngiliz mühendis Brunel tarafından tasarlandığını ve Londra’da üretilen parçaların Güzelyalı’ya gemilerle getirildiğini belirterek, hastanenin Kırım Savaşı’nda yaralanan İngiliz askerlerine hizmet sunduğunu açıkladı.
Taşın, 170 yıl öncesine uzanan bir savaş hatırası olduğunu vurgulayan Prof. Dr. Körpe, “Bu taş, İngiliz askerler için inşa edilen ilk prefabrik hastaneye su sağlayan yapının bir parçası. Şu anda bir duvarın içinde kalmış durumda. Bu tarihi belgenin uygun koşullarda korunması ve bilgi tabelasıyla tanıtılması daha uygun olur” dedi.
’50 BÜYÜK BARAKA İNŞA EDİLİYOR’
Prof. Dr. Reyhan Körpe, “Kırım Savaşı 1854-1856 yılları arasında gerçekleşti. Günümüzde çok fazla bilinmese de 19. yüzyılda Osmanlı ve Türk tarihinin en önemli olaylarından birisidir. Bu savaşta özellikle İngiltere’den yaklaşık 100 bin asker geliyor ve Osmanlılarla birlikte Ruslara karşı savaşıyorlar. Ancak bu savaş, 19. yüzyılın silah teknolojisi açısından büyük kayıplara neden oluyor.” dedi.
Birçok İngiliz askeri bu savaşta hayatını kaybederken, çok sayıda asker de yaralanıyor. İngiltere’de bu durum duyulduğunda, askerlerin iyileştirilmesi için hastaneler kurma ihtiyacı doğuyor. Bu amaçla Florence Nightingale İstanbul’a gelecek. Ayrıca, İngilizler İstanbul ve Çanakkale Boğazı civarında çeşitli seyyar hastaneler inşa ediyor. Güzelyalı’daki seyyar hastane de bunlardan biri. İnşaatına 1856 yılında başlanıyor. İkisi demir yolları, köprüler ve Londra metrosunda da görev alan mühendis Brunel tarafından tasarlanan prefabrik parçalar 8 Mayıs 1855 tarihinde 23 gemiyle Güzelyalı’ya getiriliyor. Sahil kenarına 50 büyük baraka inşa ediliyor ve su kaynağı da İntepe’den sağlanıyor. Bu hastane yaklaşık bir yıl boyunca Kırım’daki İngiliz askerleri için kullanılıyor.” diye konuştu.
SAVAŞ SONUNDA HASTANE KAPANIYOR
Savaşın sona ermesi ve 1856 yılında İngiltere ile Rusya arasında barış sağlanması ile hastanenin kapandığını belirten Prof. Dr. Körpe, “Brunton, askerler bakım devresinde de boş kalmasın diye Troya civarında kamp kuruyor ve Schliemann’dan önce burada kazılar yapıyor. Ancak bu kazılar pek fazla arkeolojik değerliliğe sahip değil. Neyse ki, İngiliz askerler burada büyük tahribat yapmadan ayrılmayı başarmışlar. Bu çeşme taşı da ilk prefabrik hastaneyi işaret etmesi açısından önem taşıyor.” dedi.
