Türkiye, bu yaz boyunca orman yangınlarının etkisi altında kalmaya devam ediyor. Akdeniz, İç Anadolu, Ege ve Marmara bölgelerinde günlük yeni yangın haberleri gündemi meşgul ederken, artan hava sıcaklıkları ve kuraklık, yangın riskini daha da artırıyor. İtfaiye ve orman ekipleri, 24 saat kesintisiz şekilde sahada yangınlarla mücadele ediyor.
4 KÖY YANGIN TEHLİKESİ İLE BOŞALTILDI
Sakarya ve Bilecik sınırında ortaya çıkan yangın, büyüklüğü ve etkisiyle büyük dikkat çekti. Sakarya'nın Geyve ilçesinde başlayan yangın, hızla Bilecik’e ulaştı ve dört köyün tahliyesini zorunlu hale getirdi.
Bilecik Valisi Faik Oktay Sözer, “Kızılöz, Büyükyenice, Kazancı ve Borcak köylerimizi boşalttık. Bilecik tarihinin en büyük yangınlarıyla karşı karşıyayız” diyerek yangının ciddiyetine dikkat çekti.
YANGIN HORTUMU DEĞİL ‘YANGIN GİRDABI’
Yangının boyutlarını ortaya koyan çarpıcı görüntüler, Orman Genel Müdürlüğü tarafından paylaşıldı ve sosyal medyada geniş yankı buldu. Bu görüntülerin 'yangın hortumu' yerine 'yangın girdabı' olarak tanımlanması gerektiği konusunda uyarıda bulunan İstanbul Üniversitesi-Cerrahpaşa Toprak İlmi ve Ekoloji Anabilim Dalı Öğretim Üyesi Prof. Dr. Doğanay Tolunay, açıklamalarda bulundu.
Prof. Dr. Tolunay, “Yangın hortumu, genellikle daha uzun ve yüksek, bulutlara kadar ulaşan bir formdur. Oysa burada gördüğümüz, daha sınırlı bir yükselişe sahip. Yaklaşık 50 ila 100 metre arasında” şeklinde aktardı.
YANGIN GİRDABI NEDEN OLUŞUYOR?
Prof. Dr. Tolunay, yangın girdaplarının ortaya çıkışını şu şekilde açıkladı: “Yangın girdabı, alev veya duman şeklinde görünebilir, 2021 yangınlarında benzer durumlar gözlemlendi. Genellikle, yanıcı maddelerin yoğun olduğu alanlarda sıcaklık artışı ile başlar. Rüzgârın türbülanslı olduğu durumlarda, yangının yarattığı sıcak hava hızla yükselir ve geride bir boşluk bırakır. Bu hava boşluğu çevreden gelen hava kütleleri ile doldurulmaya çalışıldıkça girdaplar oluşur.”
Oluşan girdapların yükseldiğini belirten Tolunay, “Eğer yangın şiddetliyse girdap içerisinde alevler de görülebilir. Bu alevler 50 ila 100 metreye kadar yükselebilir. Sakarya-Bilecik yangınındaki olay ise daha çok duman şeklinde gözlemlenmektedir.” dedi.
RİSK DAHA DA ARTABİLİR!
Yangın girdapları, alevli şekilde devam ederse başka yangınların başlamasına neden olabilir mi?
Bu soruya Prof. Dr. Doğanay Tolunay, “Evet” yanıtını vererek, büyük yangınların risklerinin arttığını söyledi. “Mega yangınlar” olarak nitelendirilen bu geniş çaplı yangınların 10 bin hektar ve üzeri alanları etkilediğini belirten Tolunay, “Bu tür yangınlarda sıcaklık çok yükseliyor. Yangın girdapları, çevreye kıvılcımlar saçarak yeni yangınların başlamasına yol açabilir. Bu da yangının yayılımını hızlandırıyor” ifadelerini kullandı.
‘10 BİN HEKTARA YAKIN ALAN ZARAR GÖRÜYORSA, BU MEGA YANGINDIR’
Prof. Dr. Tolunay, yaşanan yangınların 'mega yangın' olarak değerlendirilip değerlendirilemeyeceği konusunda, “Bu şekilde nitelendirilebilir” yanıtını verdi. Yangınların devam ettiğini ve net olarak yanan alanın henüz kesinleşmediğini belirten Tolunay, “Şu an için 6-7 bin hektar fazla alanın yandığı görülüyor. Eğer tek bir yangında 10 bin hektara yakın alan zarar görüyorsa, bu durumu ‘mega yangın’ olarak adlandırabiliriz” dedi.
‘SAKARYA VADİSİ’NİN KONUMU YANGININ YAYILMASINA NEDEN OLUYOR’
Prof. Dr. Tolunay, yangının başladığı bölgenin coğrafi ve iklimsel özelliklerine de değinerek, “Yangın, Sakarya Vadisi’nin içinde yer almaktadır. Bu tür vadilerde hava hareketleri vadi boyunca hız kazanır ve bölge, Akdeniz iklimine benzer özellikler taşırken, kolay tutuşan bitki örtüsü ile doludur. Bu durum, yangının hızla yayılmasına zemin hazırlıyor” şeklinde konuştu.
YANGININ YERLEŞİM ALANLARINA SIÇRAMA RİSKİ DÜŞÜK
Yangının yayılma yönü ve çevresel riskler üzerine bilgi veren Tolunay, “Aktif yangınların güneyinde, geçmişte bir alanın yandığını gözlemliyoruz. Bu, yeni yangının hızını sınırlayabilir. Ayrıca bölgenin coğrafi yapısı, yangının yayılmasını durduracak bir bariyer etkisi yaratmaktadır. Bu nedenle, yerleşim alanlarına sıçrama riski şu aşamada düşüktür” dedi.
27 TEMMUZ’A KADAR TÜRKİYE GENELİNDE YANGIN RİSKİ ÇOK YÜKSEK
Prof. Dr. Doğanay Tolunay, 27 Temmuz Pazar gününe kadar Türkiye genelinde orman yangınlarına karşı dikkatli olunması gerektiğini belirtti. Doğu Karadeniz dışındaki tüm bölgelerde yangın tehlikesinin oldukça yüksek olduğunu vurguladı.
Tolunay, bu dönemde meteorolojik koşulların kritik seviyelere ulaştığını ve yasakların yanı sıra etkin denetimlerin de şart olduğunu ifade etti.
Prof. Dr. Tolunay’ın önerdiği önlemler:
- Ormanlara giriş yasaklandı, ancak bu yasak sıkı denetimlerle desteklenmeli.
- Hava sıcaklığı ve nemin kritik değerlerde olduğu günlerde, 'kırmızı alarm' sistemi uygulanmalı.
- Ormanlarda ateşli piknik yapılmamalıdır.
- Anız yakımı kesinlikle yasaklanmalı ve denetimler artırılmalıdır.
- Arıcılar bal sağımı sırasında ateş yakmamalıdır.
- Ormana yakın işlerde dikkat edilmelidir.
- Maden ocaklarında patlatma işlemleri durdurulmalıdır.
- Çöplüklerde olası tutuşmalara karşı önlemler alınmalıdır.
- Elektrik hatları kontrol edilmeli ve altındaki kuru otlar temizlenmelidir.
- Yol kenarlarındaki kuru otlar biçilmeli ve uzaklaştırılmalıdır.
- Orman yakınında yaşayan vatandaşlar evlerinde yangına karşı önlem almalıyken araç bakımını da yaptırmalıdır.
- Orman Genel Müdürlüğü, en azından Ege ve Akdeniz bölgelerinde odun üretimine geçici olarak ara vermelidir.
