Türk siyasi tarihinin en karanlık dönemlerinden biri olan 27 Mayıs 1960 darbesinin en önemli kurbanı, Başbakan Adnan Menderes, 64 yıl önce bugün idam edildi. Millet ile devlet arasında yeniden bir bağ inşa eden Menderes, ezanı aslına çevirme gibi önemli adımlar attı. Cunta tarafından yürütülen mahkemelerin absürt yargılamaları sonucunda idama mahkum edildi ve 17 Eylül 1961’de İmralı Adası'nda darağacına götürüldü. Bu tarih, Türk siyasi tarihine silinmeyen bir leke olarak yazıldı.
Milli Mücadelede Rol Aldı
Menderes, Yunan işgaline karşı kurulan Ay-Yıldız direniş örgütünün önde gelen isimleri arasındaydı. Kurtuluş Savaşı sırasında gösterdiği kahramanlık nedeniyle İstiklal Madalyası ile ödüllendirildi ve Aydın’daki ziyareti sırasında Gazi Mustafa Kemal Atatürk ile tanışma fırsatı buldu.
1931 seçimlerinde, Atatürk'ün talimatıyla listeye alınıp aday gösterilen Menderes, milletvekili olarak seçildi.
Ezanı Aslına Çevirdi
Menderes, 7 Ocak 1946'da Demokrat Parti'yi kurarak siyasete adım attı. 1950 seçimlerinde partisini iktidara taşıyarak yüzde 53 oy aldı. Seçimlerin ardından Celal Bayar Cumhurbaşkanı oldu ve Demokrat Parti'nin 10 yıl sürecek iktidarı başladı. Menderes, yıllarca süren Türkçe ezan okuma uygulamasına son vererek, ezanı aslına uygun olarak okutmaya başladı. Bu adım, milletle arasında derin bir bağ oluşturdu.
Menderes döneminde ağır sanayi atılımları gerçekleştirildi, tarımda hızlı bir makineleşme yaşandı ve yatırımlar hız kazandı. Ülke, önemli bir kalkınma sürecine girdi.
'Ölümüm, Sizi Silecek'
Adnan Menderes, idamından önce bir askere gizlice ilettiği mektubunda, yaşananları özetledi. Mektubunda, idam edenlere hitaben “Sizlere dargın değilim, hangi efendiler tarafından yönetildiğinizi biliyorum. Dirimden korkmamalıydınız. Ama şimdi, Adnan Menderes'in ölümü sizi sonsuza kadar takip edecek ve bir gün sizi silip süpürecektir. Buna rağmen, merhametim sizlerle birlikte.” ifadelerini kullandı.
Düzmece Mahkemeler
27 Mayıs 1960, toplumsal hafızamızda derin yaralar açan bir darbenin tarihi olarak kaydedildi. Menderes ve Demokrat Partili arkadaşlarının yargılanmaları 14 Ekim 1960'ta Yassıada'da başladı ve süreç, 15 Eylül 1961'de sona erdi. Menderes'in idamı bu süreçte gerçekleşti. 17 Eylül 1961'de İmralı'da darağacına çıkarıldı. 11 Nisan 1990 tarihinde TBMM, Adnan Menderes ve arkadaşlarının itibarlarını iade etti.
