Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu (BDDK), bankacılık hesaplarından kaynaklanan faiz oranı riskinin standart yaklaşımla ölçülmesine ve değerlendirilmesine dair yeni bir yönetmelik yayımladı. Bu yönetmelik, bankacılık hesaplarındaki bilanço içi ve dışı pozisyonlardan kaynaklı faiz oranı riskinin standart yöntemle değerlendirilmesine yönelik usul ve esasları belirliyor.
Yüzde 15’e Düşürüldü
Yeni yönetmeliğe göre, konsolide ve konsolide olmayan bankacılık hesaplarından kaynaklanan faiz oranı riski standart rasyosu, yüzde 20’den yüzde 15’e indirildi. Bu rasyonun hesaplanmasında, bankacılık hesaplarındaki katılma hesabına dayanan pozisyonlar BDDK tarafından belirlenen oran dahilinde değerlendirilecek.
Yönetmelik, standart yaklaşım çerçevesinde ekonomik değer değişimi hesaplaması ile ilgili genel düzenlemelere de yer veriyor. Hesaplama, faize duyarlı pozisyonlardan elde edilecek gelecekteki tüm nakit akışlarını temel alıyor.
Bunlar, çekirdek sermayeden düşülen varlıklar, maddi ve maddi olmayan duran varlıklar ve hisse senedi yatırımları dışındaki bankacılık hesaplarında izlenen tüm aktif kalemler, çekirdek sermaye harici tüm pasif kalemler ve bilanço dışı kalemler olarak belirtilmiş durumda.
Yönetmelikte, ekonomik değer değişimi hesaplamasında izlenecek aşamalara dair hükümler de bulunuyor. Faize duyarlı bilanço içindeki ve dışındaki varlık ve yükümlülüklerin yeniden fiyatlanan nakit akışları, ilgili vade dilimlerine standartlaştırılmaya uyacak biçimde yerleştirilecek ve faiz oranlarına ait marjlar da hesaplamalara dahil edilecek.
Gömülü ve gömülü olmayan otomatik faiz oranı opsiyonlarının değerlerindeki değişiklikler, 8’inci maddeye uygun şekilde hesaplanan ek tutar kullanılarak ekonomik değer değişimi hesaplamasında dikkate alınacak.
Uygun bir standartlaştırmaya tabi olmayan pozisyonlar, vadesiz mevduat ile gerçek kişiler ve perakende müşterilere ait erken kapanma riski bulunan vadeli mevduatlar ve sabit faizli kredileri kapsayacak.
Mevduatın faiz riski yapısının, gerçek kişi müşteri mevduatının yapısıyla uyumsuz olduğu durumlarda, bu mevduatlar diğer kişi mevduatı kapsamında değerlendirilecek.
10 Yıllık Tarihsel Veri Kullanılarak Çekirdek Mevduat Oranı Hesaplanacak
Gerçek kişi ve perakende müşteri mevduatından, düzenli nakit akışı olan ya da faiz işletilmeyen hesaplar hareketli mevduat olarak sınıflandırılacak, bu şartlara uymayanlar ise hareketli olmayan mevduat olarak dikkate alınacak.
Her bir vadesiz mevduat sınıfı için çekirdek mevduat oranı, 10 yıllık tarihsel veriler kullanılarak hesaplanacak. Verinin bulunmaması halinde, bankalar içsel olarak oluşturdukları ihtiyatlılık marjını kullanarak değerlendirmelerini yapacaklar.
Çekilme olasılığı düşük olan mevduat için, faiz oranındaki önemli değişimlere rağmen yeniden fiyatlama olasılığı düşük olan kısım çekirdek mevduat, kalan kısım ise çekirdek olmayan mevduat olarak sınıflandırılacak.
Gerçek kişi ve perakende müşteri hesaplarına ait erken kapanma riski taşıyan vadeli mevduat ile sabit faizli kredilerdeki opsiyonel değişkenlik, iki aşamalı bir yöntem ile ele alınacak.
İlk aşamada, mevcut vade yapısı göz önüne alınarak sabit faizli kredilerin erken ödeme ve vadeli mevduatların kapanma oranları içsel olarak hesaplanacak; hesaplanamaması durumunda ise BDDK tarafından belirlenen oranlar kullanılabilecektir.
Yönetmelik 1 Ekim 2025 Tarihinde Yürürlüğe Girecek
Azami oranın aşıldığı durumlarda, son iki dönemde bu aşımın bulunması ve son 12 ayda bu oranın en az üç kere aşılması halinde, oluşan son dönem aşım tutarı önemli sistemik sermaye yeterliliği standart oranının hesaplamasında öz kaynaktan düşülecek.
Bankacılık Hesaplarından Kaynaklanan Faiz Oranı Riskinin Standart Şok Yöntemiyle Ölçülmesine ve Değerlendirilmesine İlişkin mevcut yönetmelik de yürürlükten kaldırılmıştır.
Yeni yönetmelik, 1 Ekim 2025’te yürürlüğe girecek. Konsolide esaslara dayalı uygulama ise 1 Nisan 2026 tarihinden itibaren başlayacak.
Söz konusu Rasyosunun Yüzde 15’i Aşması Risk Oluşturabilir
Konsolide ve konsolide olmayan bankacılık hesaplarından kaynaklanan faiz oranı riski standart rasyosu, bankaların faiz oranı şoklarına karşı ekonomik değerinde meydana gelen değişikliği gösteren bir ölçüm olarak önem arz etmektedir.
Bu oran yüzde 15’i geçtiğinde, bankaların risk yönetiminde zayıf durumdaki sayılmaları olasıdır ve müdahale gerektirebilir. Bankalar, bu orana göre kendi stratejilerini geliştireceklerdir.
DOLAR
EURO
İNG. STERLİNİ
İSV. FRANGI
KAN. DOLARI
ÇEYREK ALTIN
BITCOIN