Son 10 Yılda Doğal Gaz Üretiminde Rekor Artışa İmza Atıldı

Küresel ölçekte talebi her geçen yıl artan doğal gaz, fosil yakıtlar arasında daha az karbon salınımı yaptığı için tercih ediliyor. Bu durum, enerjinin sürdürülebilirliği açısından önemli bir yere sahip.

Doğal gaz, dünya enerji talebinde petrol ve kömürden sonra üçüncü sırada yer alarak önemli bir enerji kaynağı olarak dikkat çekiyor. Üretim ve tüketimde her yıl kaydedilen ilerlemeler, bu durumun altını çiziyor.

Uluslararası Enerji Ajansı'nın (IEA) verilerine göre, doğal gaz son on yılda en hızlı büyüyen fosil yakıt olarak öne çıktı. 2015'ten itibaren yıllık ortalama yüzde 2'den fazla artış göstererek 2024 yılında 4 trilyon 300 milyar metreküp seviyesine ulaştı.

Geçen yıl küresel doğal gaz üretimi 4 trilyon 300 milyar metreküp seviyesine geldi. Bu miktarın yaklaşık dörtte biri, ithalatçı ülkelere ticarete konu olan boru gazı ve sıvılaştırılmış doğal gaz (LNG) formunda ulaşıyor. Savaşlar, deniz rotalarındaki krizler gibi zorluklara rağmen, doğal gaz ticareti sürekli büyüme gösteriyor. Büyümenin desteklenmesi için sondaj tekniklerinde yenilikler yapılmakta ve farklı gaz çeşitleri devreye alınıyor.

YENİ YÖNTEMLER İLE ÜRETİM ARTIRILMAKTA

Doğal gazda mevcut durumda en fazla üretim geleneksel yöntemlerle sağlanmakta ve kara ile deniz sahalarında sondajlarla gerçekleştirilmektedir. Küresel doğal gaz üretiminin yaklaşık yüzde 70'ini bu yöntemler oluşturmaktadır.

Geriye kalan yüzde 30'luk kısmı ise geleneksel olmayan gazlardan oluşuyor. Sıkı kum taşı ve kireç taşından çıkarılan sıkı gaz, kömür damarlarında oluşan metan gazı, kaya çatlatma yöntemiyle çıkarılan kaya gazı ve kömürden dönüştürülen gazlar bu grupta yer alıyor.

DENİZLERDEKİ ÜRETİM ARTIŞI DİKKAT ÇEKİCİ

Geleneksel kara doğal gaz üretimi, 2000 yılından bu yana 1 trilyon 800 milyar metreküp seviyesinde sabit bir seyir izlerken, deniz doğal gazı üretimi sürekli artış gösterdi. 2015'ten itibaren her yıl ortalama 30 milyar metreküp artarak 2024 itibarıyla 1 trilyon 300 milyar metreküpe ulaştı. Bu artış, özellikle Orta Doğu'daki gelişmelerle birlikte Avustralya'daki üretimle desteklenmiştir.

Yeni üretim tekniklerine ve gaz türlerine olan ilgi arttıkça üretim miktarları da yükselmekte. 2024'te 300 milyar metreküpten fazla sıkı gaz üretildi ve bu miktarın yaklaşık yüzde 70'i Kuzey Amerika'da gerçekleşti. 2024'te kömür yatağı metanı üretimi 85 milyar metreküp oldu ve bunun yüzde 50'si Avustralya, yüzde 20'si ABD, diğer yüzde 20'si ise Çin tarafından gerçekleştirildi.

Kaya gazı üretimi ise 2010 yılında yaklaşık 150 milyar metreküpken, 2024 yılında bu miktar 940 milyar metreküpe ulaştı. 2024 yılında üretilen küresel kaya gazının neredeyse yüzde 90'ı ABD'den geldi. Kanada, Arjantin ve Çin de bu alanda artış kaydetti.

2024'te 20 milyar metreküpün biraz altındaki kömür dönüşüm gazı ise yalnızca Çin'de üretildi.

KÜRESEL DOĞAL GAZ ÜRETİMİNDE PETROL SAHALARI ÖNE ÇIKIYOR

Doğal gazın üretildiği sahaya göre de önemli bir ayrım yapılmaktadır. Petrol sahasında üretilen gaz, eş üretimli gaz olarak adlandırılırken, sadece gaz sahalarından elde edilenler bağımsız doğal gaz olarak kategorize edilmektedir. 2024 yılında küresel doğal gaz üretiminin 550 milyar metreküpü eş üretimli gaz olarak petrol sahalarından elde edilmiştir.

IEA raporuna göre, eş üretimli gazın üretim maliyeti genellikle mevcut petrol üretim altyapısı sayesinde düşük kalmakta. Yeterli gaz işleme ve taşıma altyapısına sahip olmayan ülkeler ise bu gazı piyasaya vermeden yakma yöntemi kullanmaktadır.

ÜRETİM LİDERLERİ VE VERİMLERİ

Küresel doğal gaz üretiminde lider konumda olan ülkeler arasında ABD, Rusya, İran, Katar ve Avustralya öne çıkarken, son yıllarda Çin de dikkat çekici bir gelişim gösterdi. 2012 yılında dünyanın en büyük doğal gaz üreticisi olan ABD, 2024'te 1 trilyon 70 milyar metreküp seviyesinde gaz üretmiştir. Bu rakam, küresel üretimin yaklaşık dörtte birini oluşturuyor.

Rusya 2024’te 660 milyar metreküp üretimle ikinci sırada yer aldı. Bu üretimin büyük kısmı geniş kara doğal gaz sahalarından sağlanıyor. Ancak Ukrayna'ya yönelik işgal sonrası Avrupa'ya ihracattaki düşüş nedeniyle üretimi gerilemiştir.

Orta Doğu ülkeleri, küresel doğal gaz üretiminin yaklaşık yüzde 15’ini sağlamaktadır. 2024’te İran 275 milyar metreküp, Katar ise 170 milyar metreküp üretim gerçekleştirdi. Her iki ülke de dünyanın en büyük gaz sahalarından olan Kuzey Sahası (Katar) ve Güney Pars (İran) bölgelerinden üretim yapmaktadır.

Çin, doğal gaz üretimini 2010 yılında 95 milyar metreküpten 240 milyar metreküpe çıkararak iki kat daha artırdı. 2024'te Çin, yaklaşık 70 milyar metreküp kaya gazı ve sıkı gaz, 20 milyar metreküp kömürden gaz ve 15 milyar metreküp kömür yatağı metanı üretti.

Avustralya, son 15 yılda doğal gaz üretimini üç katına çıkararak 2024’te 160 milyar metreküp seviyesine ulaştı. Bu artış, North-West Shelf ve Gorgon gibi büyük deniz doğal gaz sahalarının geliştirilmesiyle sağlandı.

Dünyada bulunan yaklaşık 40 süper dev doğal gaz sahası, küresel doğal gaz üretiminin üçte birini karşılamakta olup, ABD, Rusya ve Katar’da yer almaktadır. Bu ülkelerde süper dev sahalar, ulusal üretimin yarısından fazlasını sağlamaktadır. ABD’de buna ek olarak Marcellus ve Haynesville gibi geleneksel olmayan süper dev sahalar da bulunmaktadır.

2000 yılından bu yana küresel doğal gaz üretimi, süper dev sahaların yüzde 33-41’i, dev sahaların ise yüzde 30-37’si ve petrol sahalarının yüzde 11-14’ü tarafından sağlanmaktadır. Kalan üretim ise büyük ve küçük doğal gaz sahalarından gelmektedir.

Dünya genelinde keşfedilen ancak henüz üretime başlanmamış doğal gaz rezervleri 40 trilyon metreküpe ulaşırken, bu kaynakların geliştirilmesi ile 2050 yılına kadar arz dengesine yaklaşık 1 trilyon 300 milyar metreküp doğal gaz eklenmesi bekleniyor.