Türk Lirası’na Geçiş Hızlanacak

İstanbul Büyükşehir Belediyesi’ne yönelik düzenlenen yolsuzluk operasyonunun ardından piyasalardaki dalgalanma normale dönmeye başladı. Kur korumalı mevduattan (KKM) dövize geçişin sınırlı olarak devam etmesine rağmen, Merkez Bankası’nın aldığı tedbirlerin etkisiyle önümüzdeki dönem Türk Lirası’na geçişin hızlanması bekleniyor. PKK’nın fesih kararı, Çin-ABD ticaret anlaşması ve Ukrayna-Rusya savaşında Türkiye’nin öncülüğünde gerçekleşecek olası bir ateşkesin yabancı yatırım girişlerini artırabileceği ifade ediliyor.

89 HAFTA KESİNTİSİZ DÜŞÜŞ
Kur korumalı mevduatta 18 Ağustos 2023’teki zirvenin ardından başlayan düşüş süreci, kesintisiz olarak 89 haftadır sürüyor. Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu’nun (BDDK) son açıkladığı verilere göre, KKM hesapları 2 Mayıs haftasında 25.5 milyar lira azalarak 659.7 milyar liraya geriledi. Böylece kur korumalı hesaplarda son 7 haftanın en büyük düşüşü yaşandı.

KKM’nin büyüklüğü dolar bazında ise 17.2 milyar dolara düştü. 18 Ağustos 2023’te KKM, 3.4 trilyon TL (126.4 milyar dolar) ile rekor kırmıştı. BDDK verilerine göre, TL mevduatın toplamdaki payı 29 Mart 2024’te yüzde 56.2 iken, 2 Mayıs 2025’te yüzde 60.7’ye yükseldi. Aynı dönemde dövizin payı ise yüzde 43.8’den 39.3’e geriledi. KKM hariç TL’nin toplam mevduat içindeki payı yüzde 41.5’ten 57.7’ye yükseldi. Kur korumalı mevduatın TL mevduattaki payı yüzde 45.1’den 5’e inerken, KKM’nin toplam mevduattaki payı yüzde 26.2’den 3’e düştü.

TCMB’DEN KRİTİK ADIMLAR
Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB), mart ortasından sonra artış trendine giren döviz mevduatlarını azaltmak ve Türk Lirası’na geçişi desteklemek amacıyla geçen ayın sonunda önemli kararlar aldı. Yabancı para mevduatlar için zorunlu karşılık oranları bütün vadelerde 200 baz puan artırıldı. Ayrıca, yurtiçi yerleşiklerle yapılan bir yıla kadar vadeli yabancı para cinsinden repo işlemlerinde zorunlu karşılık oranı 400 baz puan artırılarak hesaplama yönteminde değişiklik yapıldı.

TL’YE DÖNÜŞÜM DESTEĞİ
TL mevduatlar için zorunlu karşılıklara TCMB, ağırlıklı ortalama fonlama maliyetinin yüzde 84’ü yerine yüzde 86’sı oranında faiz veya telafi ödemesi yapılacağını kararlaştırdı. Ayrıca, ihracat bedellerinin TCMB’ye asgari satış oranının 31 Temmuz 2025 tarihine kadar yüzde 35 olarak uygulanması kararlaştırıldı. Firmalara sağlanan döviz dönüşüm desteği oranı da 31 Temmuz 2025 tarihine kadar yüzde 3’e yükseltildi.

TEDBİRLER ETKİSİNİ GÖSTERDİ
TCMB’nin Türk Lirası’na geçişi teşvik etmek için attığı adımlar, döviz mevduatlarında son dönemdeki düşüşü hızlandırdı. 18 Mart’ta 205 milyar dolar olan bankalardaki döviz hesapları, 22 Nisan’da 225.8 milyar dolara yükselirken, Merkez Bankası’nın hamleleri sonrasında 6 Mayıs’ta bu hesaplar 221.8 milyar dolara düştü. Dönemde yaşanan 4 milyar dolarlık çözülmenin 2.1 milyar doları şirketlerin, 1.9 milyar doları ise bireysel hesaplardan kaynaklandı.

KKM’DEN DÖVİZE GEÇİŞ % 14.5
TCMB Başkanı Fatih Karahan, geçtiğimiz hafta yaptığı açıklamada, KKM bakiyesindeki azalışın Türk Lirası cinsinden mevduatlar öncelikli olarak sağlandığını belirtmiş, “Son 12 ayda vadesi dolan KKM hesaplarından dövize geçiş oranı yüzde 14.5 düzeyinde gerçekleşti. Son dönemdeki finansal oynaklıkların sistemdeki toplam Türk Lirası payı üzerindeki etkisi sınırlı oldu. TL mevduatın payı yüzde 58 ile tarihsel ortalamasına yakın bir seviyede kalırken, yatırım fonları dahil edildiğinde görünüm değişmemektedir. Para politikası duruşumuz ve makro ihtiyati çerçeve sayesinde mevduat faizlerinin seviyesi Türk Lirasına geçişi ve tasarrufları desteklemektedir.” ifadelerini kullandı.

10 TRİLYONU 3 AY VADELİ
BDDK’nın mart ayı bültenine göre, 12.7 trilyon lira olan Türk Lirası mevduatın 10.1 trilyon lirası 3 ay ve altı ay vadede tutuluyor. BDDK verilerine göre; 2 trilyon 226 milyar TL vadesiz, 2 trilyon 356 milyar TL 1 aya kadar vadeli ve 5.5 trilyon lira 1-3 ay arası vadeli hesaplarda bulunmaktadır. 3-6 ay arası vadedeli hesaplarda 2 trilyon lira, 6-12 ay arası vadeli hesaplarda 371.1 milyar lira, 1 yıl üzeri vadeli hesaplarda ise 198.6 milyar lira tutulmaktadır.