MUSTAFA Kemal Atatürk “Yarın cumhuriyeti ilan edeceğiz” dediğinde, etrafındakiler arasında şaşkınlık uyandırmıştı. Ancak cumhuriyet ideali, onun zihin dünyasında yeni bir kavram değildi. Genç yaşlarda bile cumhuriyete olan inancı belirginleşmişti. Bu inanç izleri, sonraki yıllarda yakınlarının yazdığı hatıralarda da kendine yer bulacaktı…
REJİM ÜZERİNDEKİ TARTIŞMALAR
Mustafa Kemal, Selanik'ten İstanbul Üsküdar'daki Kuleli Askeri Lisesi'ne başladığı dönemde, Ali Fuat (Cebesoy) ile yakın bir dostluk geliştirmişti. Ali Fuat'ın evi, Kuleli'den çok da uzak değildi ve Mustafa Kemal sık sık bu köşkte kalıyordu. Ali Fuat’ın babası İsmail Fazıl Paşa, tanınmış bir asker ve deneyimli bir devlet adamıydı. Misafirler geldiğinde onlarla sohbet eder, tecrübelerini gençlerle paylaşırdı. Diğer üst düzey paşalar da bu köşkte buluşarak, ülkenin yönetim biçimi hakkında tartışmalara katılırdı. Genç Mustafa Kemal, görüşlerini açıkça dile getirmese de cumhuriyet fikrinin izlerini taşımaktan çekinmiyordu…
Boğaz manzarasına sahip bu köşkte, 27 Haziran 1902'de önemli bir sohbet gerçekleşti. Tartışmanın konusu memleketin rejimi ve geleceğiydi. Osmanlı aydınlarının zihninde, Fransız İhtilali’nden Tanzimat’a ve 1. Meşrutiyet'e kadar gelen süreçte hep bir soru vardı: Ülkeye en uygun yönetim şekli hangisiydi? O günkü sohbet, 21 yaşındaki Mustafa Kemal ile Harp Akademisi’nde strateji eğitimi veren Osman Nizami Paşa arasında geçiyordu. Paşa mevcut durumdan memnun olmasa da değişikliklere şüpheyle yaklaşıyordu. Genç askerler, Sultan Abdülhamid’in yönetiminin değişmesi gerektiğine inanıyor ve bunun yerini alacak yönetim biçimini tartışıyorlardı. 
21 YAŞINDA BİR VİZYONER
Osman Nizami Paşa, mümkün bir rejim değişikliğini tartışırken “Garplı manada bir yönetim memleketi her bakımdan kalkındırabilir mi? Buna inanmıyorum” ifadelerini kullandı. Bu sözler genç askerler üzerinde karamsarlık oluşturdu. Mustafa Kemal ise devreye girerek Ali Fuat Cebesoy’un yıllar sonra yazacağı “Sınıf Arkadaşım Atatürk” kitabında da yer alacak şu cevabı verdi: “Paşa hazretleri, batılı idareler de bir günde oluşmamıştır. Onlar da zamanla gelişmişlerdir. Bugün uykuda görünen milletimizde büyük bir potansiyel var. Olumlu bir devrim gerçekleşirse, mevcut yönetim makamlarını korumaya çalışıyorsa o zaman sizin görüşlerinizi kabul edebilirim. Fakat yeni nesiller arasından her alanda güvenilir gençler ortaya çıkacaktır.” 21 yaşındaki Mustafa Kemal’in bu yanıtı, 21 yıl sonra 29 Ekim 1923'te Cumhuriyet'in ilanıyla somutlaşacak, genç ve dinamik bir nesil ülkenin yönetimini devralacaktı…
ASKERİ LİSE DOSTLARI VE HOCALARI
O dönem askeri öğrencilerin kimlikleri geldikleri yerle ilgili olup, bu nedenle iki arkadaş “Ali Fuat Salacak”, “Mustafa Kemal Selanik” şeklinde de anılıyordu. Osman Nizami Paşa, 1921-1922 yılları arasında Ankara Hükümeti'nin Roma temsilcisi olarak görev yaptı ancak Cumhuriyet sonrası bir pozisyon almadı. 1939’da vefat etti. 
1899 YILINDA YAPTIRILDI
1899 yılında Ali Fuat Cebesoy’un dedesi tarafından yaptırılan bu köşk günümüzde hala ayakta. Hemen yanı başında Kuzguncuk İlkokulu bulunuyor. Tarihi köşkte yaşam devam ediyor…
