Depresyona 3’üncü Dalga Modeli

Bilişsel Davranışçı Psikoterapiler Derneği Başkanı ve Ankara Sosyal Bilimler Üniversitesi Psikoloji Bölüm Başkanı Psikiyatrist Prof. Dr. Hakan Türkçapar ile kronik depresyon tedavisinde özel olarak geliştirilmiş psikoterapi modeli olan CBASP (Cognitive Behavioral Analysis System of Psychotherapy) yani Bilişsel Davranışçı Sistem Analizi Psikoterapisi modelini ele aldık.

Yalnızlık Tetikliyor
Dünyada ve ülkemizde psikiyatrik rahatsızlıkların artması dikkat çekiyor. Özellikle her 8 kişiden biri ruh sağlığı sorunu yaşıyor. Psikiyatrist Prof. Dr. Türkçapar, bu artışı şu şekilde değerlendiriyor: “Toplumda farkındalık arttı ve uzman başvuru oranları yükseldi. Ancak bu durum yeterli açıklamayı sunmuyor. Hızla değişen yaşam şartları, şehirleşme ve yalnızlık duygusu bireylerin psikolojik dayanıklılığını zayıflatıyor. Ayrıca dijitalleşme, sosyal ilişkilerin niteliğini değiştirerek kişileri yalnızlaştırıyor ve kişilerarası ilişkilerin olumlu etkilerinden mahrum bırakıyor.”

Antidepresana Başvurmadan Önce Düşünün!
Depresyonun, çökkün ruh hali, ilgi kaybı ve zevk alamama, enerji eksikliği, uyku ve iştahta değişiklikler, değersizlik düşünceleri ve odaklanma zorluğu gibi belirtilerle kendini gösterdiğini vurgulayan Prof. Dr. Türkçapar, şunları ekledi: “Antidepresan kullanımı son yıllarda dünya genelinde artış gösteriyor. Ancak, antidepresanlar her zor durumda başvurulacak çözümler değildir. Doğru tanı, düzenli takip ve gerekiyorsa psikoterapi ile birlikte kullanıldığında etkili olabilirler.”

Çocukluğa İnememekle Yetinilmiyor
Yeni tedavi, çocukluk yaşantılarının günümüze olan etkisini önemsiyor fakat bunu klasik Freudcu yöntemlerle gerçekleştirmiyor, diyen Prof. Dr. Türkçapar, şu şekilde ifade etti: “Bu ekol, kronik depresyonun gelişimini geçmişteki olumsuz ilişkisel deneyimlerin etkisiyle bireyin 2-7 yaş arası sosyal zihinsel düzeye takılmasıyla açıklar. Çözüm için de daha olgun bilişsel özelliklerin geliştirilmesi ve geçmişte öğrenilmiş, bugünü etkileyen düşünce biçimlerinin değiştirilmesine odaklanır. ‘Çocukluk yatağına uzanmakla’ yani geçmiş yaşantıları analiz etmekle yetinmez. Geçmişe dönmenin amacı, orada edinilen kişilerarası beklentilerin günümüzde hâlâ nasıl çalıştığını anlamaktır. Kronik depresyonun yanı sıra bipolar depresyon, çocukluk çağı depresyonu, kişilik bozuklukları ve evlilik çatışması gibi diğer psikolojik sorunların tedavisinde de uygulanabilmektedir.”

Yeni Akım: Bilişsel Davranışçı Sistem Analizi Psikoterapisi
“Kronik depresyon tedavisinde psikoterapi alanında yeni bir gelişme var. Bu yeni ekolün adı nedir?” sorusu üzerine Prof. Dr. Türkçapar, şu yanıtı verdi: “CBASP (Cognitive Behavioral Analysis System of Psychotherapy) yani Bilişsel Davranışçı Sistem Analizi Psikoterapisi. Özellikle kronik depresyon gibi uzun süreli ve dirençli depresyonlarda, geleneksel psikoterapi yaklaşımlarının sınırlı etkili olduğu durumlar için etkili bir alternatif sunuyor. CBASP’in Türkiye’deki ilk resmi uzman eğitimi kısa süre önce tamamlandı. Bu sayede hem yaklaşım daha geniş bir alanda tanınmaya başladı hem de terapistlerin bu modeli uygulama imkânı arttı.”

Çaresizlik Döngüsünü Kırıyor
Terapinin, hastanın kendi davranışları ile sonuçları arasındaki bağlantıyı fark etmesine yardımcı olduğunu belirten Prof. Dr. Türkçapar, “Kronik depresyondaki pek çok birey ‘ne yaparsam yapayım hiçbir şey değişmez’ düşüncesine kapılmaktadır; CBASP ise ‘Durum Analizi’ gibi tekniklerle danışanın belli bir durumda ne yaptığını ve bunun nasıl bir sonuç doğurduğunu incelemesine yardımcı olarak bu çaresizlik döngüsünü kırmayı hedefler. Böylece kişi, davranışlarının çevresi ve ilişkileri üzerindeki etkisini görüntülemeyi öğrenir” dedi.