Ekonomide Yuanizasyon Rüzgârı

Beş yıl önce Türkiye'de 'yerel para birimleriyle dış ticaret' patikasında atılan ilk adımlarla birlikte, Çin yuanı ihracat süreçlerinde doların yerini almayı hızla benimsedi. Yüzyıllardır dövizin kalbinin attığı Kapalıçarşı'da, “yuan” yazılı tabelalar dikkat çekmeye başladı. Döviz bürolarındaki camekânlarda dolar ve euronun yanına eklenen “CNY” ibaresi, ticaretin yeni lisanını temsil ediyor. Kapalıçarşı esnafı artık kasalarında dolar, euro ve TL ile birlikte Çin yuanını da bulunduruyor. KOBİ'lerin kayıt defterlerinde açılan yeni hesap sütunları, ticaretin rota­sını Asya'ya çevirmiş durumda. Uzmanlar, bu değişimin önümüzdeki yıllarda daha da güçlenerek devam edeceğini vurguluyor.

ÖDEMELER CNY İLE YAPILIYOR
Asya pazarında ihracat gerçekleştiren KOBİ'ler, bu yeni dönemin öncüleri haline gelmiş durumda. Gaziantep'teki tekstilciden İzmir'deki makine üreticisine kadar pek çok işletme, ödemelerini artık yuan cinsinden alıyor. Bir üretici, “Rusya'daki müşterilerimiz, Çin bankaları aracılığıyla ödeme yapıyor, biz de doğrudan yuan ile işlem yapıyoruz” diyerek durumu özetliyor.

YENİ BİR TERİM ÇIKTI
Ekonomistler, Türkiye'nin dış ticaretinde son yıllarda hızla artan yuan kullanımını “dolarizasyonun çözülmesi değil, yeni bir süreç: yuanizasyon” şeklinde tanımlıyor. Bu dönüşümün önümüzdeki yıllarda daha da artacağı tahmin ediliyor. Türkiye'nin 400 milyar doları aşan dış ticaret hacminde, yuanın payının birkaç yıl içinde çift hanelere ulaşması öngörülüyor. Çin bankalarının yaptırımlar nedeniyle bazen temkinli davranması işlemleri olumsuz etkileyebilir; ancak Kapalıçarşı'dan KOBİ'lere kadar tüm ticaret aktörleri, yeni dönemin kapılarını aralamış durumda.

YUAN REZERV PARA OLUR MU?
Ticaret savaşlarının en çok tartışılan konularından biri de yuanın gücüdür. Çin Halk Bankası’nca ilk olarak 1948'de piyasaya sürülen yuan, günümüzde güçlü bir para birimi haline geldi. ABD doları hâlâ ticarette ve rezerv para birimi olarak etkinliğini sürdürüyor; ancak Çin hükümeti, yuanın uluslararası ticaretteki rolünü artırmak için adımlar atmayı hedefliyor. Son on yıl içerisinde 30'dan fazla ülke ile döviz takas anlaşmaları imzalanarak karşılıklı ticarette yerel para birimlerinin kullanımını desteklemeyi amaçladı. Yuan, Çin, Hong Kong, Kore, Malezya, Singapur ve Endonezya gibi ülkelerde geçerli bir para birimi olarak kullanılmaktadır. En son 31 Ağustos'ta Tianjin'de gerçekleştirilen Şanghay İşbirliği Örgütü Zirvesi'nde Çin Devlet Başkanı Xi Jinping ile Rusya Devlet Başkanı Vladimir Putin'in buluşması, Batı'nın yaptırımları karşısında Asya merkezli yeni bir ekonomik düzenin habercisi oldu. Bu buluşma, yuanın uluslararası ticaretteki rolünü güçlendirdi.

8 AYDA 168 ÜLKEYE KENDİ PARAMIZLA İHRACAT YAPTIK
SWAP anlaşmaları ile yerel para birimleriyle ticaret de hız kazanmış durumda. TL ile dış ticaret, yılın 8 ayında geçen yılın aynı dönemine oranla %33.5 artış göstererek 944 milyar 645 milyon liraya ulaştı ve rekor bir seviyeye yükseldi. 8 aylık dönemde TL ile ihracat, geçen yılın aynı dönemine göre %10.2 artarak 196 milyar 203 milyon liradan 216 milyar 127 milyon liraya fırladı. İthalat ise %42.5 artarak, 511 milyar 286 milyon liradan 728 milyar 518 milyon liraya çıktı. Ağustos ayında 168 ülkeye TL ile ihracat gerçekleştirildi.

İLK FONLAMA 2020'DE OLMUŞTU
Türkiye ile Çin arasında yerel para birimleriyle ticaret adımları 2020 yılında başlamıştı. TCMB ile Çin Halk Cumhuriyeti Merkez Bankası arasında 2019 yılında yenilenen swap (para takası) anlaşması çerçevesinde, Çin Yuanı (CNY) fonlamasının ilk kullandırımları Haziran 2020 tarihinde yapılmıştı. İlgili bankalar aracılığıyla Türk şirketleri, Çin'den ithalatlarını CNY cinsinden ödeme yaparak gerçekleştirmişti. Geçtiğimiz Haziran ayında Çin ile swap anlaşması yine yenilenmişti. Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası ile Çin Halk Cumhuriyeti Merkez Bankası arasında imzalanan anlaşmanın 3 yıl geçerli olacağı duyurulmuştu. Anlaşma, iki merkez bankası arasında güncel döviz kurlarını yansıtacak şekilde, azami 189 milyar Türk lirası veya 35 milyar Çin Yuanı değerinde yerel para birimi takasına olanak tanıyor.