Yeni kanun düzenlemesi ile birlikte, Çevre Kanunu kapsamındaki çevresel etki değerlendirmesini düzenleyen maddede değişiklikler gerçekleştirildi. Artık “veya Çevresel Etki Değerlendirmesi Gerekli Değildir Kararı” ibaresi kaldırılacak. Bu değişiklikle birlikte, “Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararı” alınmadıkça, projeler için onay, izin, teşvik, yapı ve kullanım ruhsatının verilemeyeceği, bununla birlikte yatırım süreçlerine de başlanamayacağı belirtildi. Ancak bu durum, teşvik ve ruhsat süreçlerine başvuruyu engellemeyecek.
Yapılan bu düzenleme ile “ÇED Gerekli Değildir Kararı” ifadesi kaynaklı yanlış anlaşılmaların önüne geçilmesi hedefleniyor.
Ayrıca, Maden Kanunu'nda bazı tanımlar güncelleniyor. Ruhsat bedeli tanımında çevre ile uyum teminatı kaldırılacak ve rehabilitasyon bedelinin ayrı bir şekilde düzenlenmesi sağlanacak.
Ruhsat bedeli tanımı, şöyle revize edilecek: “Taban bedelinin, ruhsatın yürürlükte kaldığı yıl sayısı, maden grubu, cinsi ve alan büyüklükleriyle belirlenen katsayılarla çarpılarak, ilgili tablolarda gösterildiği şekilde hesaplanması, arama ruhsatları için tamamının Genel Müdürlüğün bütçesine, işletme ruhsatları için ise yüzde 30'unun Genel Müdürlüğün bütçesine, yüzde 70'inin de genel bütçeye gelir kaydedilmek üzere Genel Müdürlüğün muhasebe birimi hesabına yatırılması gereken tutar.” şeklinde belirlenmiştir.
Kanuna “Kurul”, “Rehabilitasyon”, “Rehabilitasyon bedeli hesabı” ve “Tahsil dairesi” gibi tanımlar da eklenmektedir.
MADENCİLİK FAALİYETLERİNDE İZİN SÜRELERİNDE DEĞİŞİKLİK
Madencilik faaliyetlerine yönelik izin süreçlerini düzenleyen madde de revize ediliyor. Yeni düzenlemeye göre, özel çevre koruma bölgeleri, Milli Parklar Kanunu ile korunan alanlar, sulak alanlar, yaban hayatı koruma sahaları, ormanlar gibi birçok yer Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'ne bildirilmek üzere ilgili kurumlar tarafından koordinatlarıyla beraber teslim edilecektir.
Ormanlar dışında kalan bu alanlarda ruhsat düzenlenmeden önce, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü, ilgili kuruma proje hakkında görüş soracak ve izin talebinde bulunacaktır. İlgili kurum, değerlendirmelerini 3 ay içerisinde tamamlayarak izne cevap verecektir. Cevap verilmeyen durumlarda bir ay ek süre tanınacak, bu süre sonunda karar bildirilmediyse izin verilmiş kabul edilecektir.
Devlet ormanları içerisinde maden aranması ve işlenmesi için gerekli tesis, yol, enerji gibi altyapı tesisleri için Orman Kanunu hükümleri kapsamında Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü’ne 3 ay içinde 24 aylık bedelsiz izin verilebilecektir. Bu izin süresi gerektiğinde 12 ay uzatılabilecektir.
Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü tarafından alınan bedelsiz izne ilişkin taahhüt senedi Orman Genel Müdürlüğü'ne verilecek. Ancak, verilen iznin işletilmesi, gerçek ve tüzel kişilere devredilmesi veya işlettirilmesi halinde, alınması gereken bedeller Orman Genel Müdürlüğü'nün özel bütçe hesabına yatırılacak ve en geç 1 ay içerisinde Orman Genel Müdürlüğü'ne ibraz edilecektir.
Bu düzenlemenin yürürlüğe girmesinden evvel verilen izinler, ruhsat süresince geçerli olmaya devam edecek ve 6 ay içinde Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'ne devredilecektir.
Arama faaliyeti için izin verilen alanlarda, mücbir sebepler ve yasal kısıtlamalar dışında işletme faaliyetine de izin verilecektir. İzin süreçlerinde gerekli olan kurum görüşleri ve çevresel etki değerlendirmesi gibi belgeler, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü tarafından alınacaktır. Tarım ve Orman Bakanlığı’nın verdiği izin, çevresel etki değerlendirmesi yönünden uygun görüş olarak kabul edilecektir.
MADENCİLİK FAALİYETLERİNE DEVAM EDİLECEK
Ruhsat düzenlendikten sonra alan izinli hale gelse dahi madencilik faaliyetlerine devam edilecektir. Ancak, ruhsat sahasında bir kültürel varlık tespit edilirse, madencilik faaliyetlerinin devam edebilmesi için Kültür ve Turizm Bakanlığının uygun görüşü istenecektir. Bakanlığın uygun görüş vermemesi halinde, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü tarafından hesaplanan yatırım giderleri, kısıtlama getiren idarenin bütçesinden ruhsat sahibine ödenecektir.
Çevresel etki değerlendirmeleri, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yürütülecek. Bu süreç içerisinde ilgili kurumlar, en geç 3 ay içinde görüş verecek, ek süre talep ederlerse en fazla bir ay ek süre tanınacaktır. Tüm değerlendirmelerini tamamlayarak bu süreler içerisinde görüş bildirmeyen kurumların görüşleri olumlu kabul edilecektir. İzin vermiş olan kurumlar, çevresel etki değerlendirmesi sürecinde olumsuz görüş veremeyecek. “Çevresel Etki Değerlendirmesi Olumlu Kararı” alınan madencilik faaliyetleri için ilgili kuruma varsa mali yükümlülükler alınarak, en geç bir ay içinde diğer işlemler tamamlanacaktır.
İlgili kurum tarafından IV. Grup ile stratejik veya kritik madenlere izin verilmeyen durumlarda, sahanın rezerv potansiyeli, yeri, cinsi ve ekonomiye katkısıyla ilgili hususlar dikkate alınarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığınca yapılacak başvuru üzerine izin hakkında nihai karar Kurul tarafından verilecektir. Kurul, madencilik faaliyeti yönünde karar verirse, ilgili kurum bir ay içerisinde izin kararını Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü'ne gönderecek ve ruhsat düzenlenecektir.
“STRATEJİK VEYA KRİTİK MADENLER” YENİDEN DÜZENLENİYOR
Maden Kanunu'nda “Stratejik veya kritik madenler” başlığı altında bir düzenleme yapılmaktadır. Arz kesintisi veya yüksek fiyat artışı gibi durumlar, ciddi ekonomik problemler ya da güvenlik zafiyeti meydana getirebilir. Bu tür madenler, kritik maden olarak değerlendirilecektir.
Ulusal güvenlik ve ekonomik refah açısından büyük önem taşıyan ve iç veya dış etkenler sebebiyle arzı kısıtlanabilecek madenler ise stratejik madenler olarak tanımlanacaktır.
Stratejik veya kritik madenler, Milli Savunma Bakanlığı, Sanayi ve Teknoloji Bakanlığı, Ticaret Bakanlığı ve ilgili diğer kamu kurum ve kuruluşlarının görüşleri alınarak Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından belirlenecektir.
Bu madenlere yönelik madencilik faaliyetleri, Kamulaştırma Kanunu çerçevesinde acele kamulaştırma yapılabilmesine olanak tanıyacaktır.
Bir önceki yılda gerçekleştirilen üretim miktarının yüzde 10'unu aşmamak şartıyla, stratejik veya kritik madenlerin belirli oran ya da miktarda ruhsat sahiplerince stoklanmasına Cumhurbaşkanı tarafından karar verilebilecektir.
REHABİLİTASYON BEDELİ RUHSAT BEDELİNDEN AYRIŞTIRILIYOR
Ruhsat bedelinde yüzde 30 oranında indirim yapılacak ve rehabilitasyon bedeli, ruhsat bedelinden ayrıştırılacak. Ödenmesi zorunlu rehabilitasyon bedeli, ruhsat bedeli kadar bir tutarı kapsayacaktır.
İşletme ruhsatı bedelinde yapılan bu indirimin, genel bütçe gelirlerinde yaratacağı azalmayı telafi etmek için ruhsat bedellerinin genel bütçeye gelir kaydedilme oranı yüzde 50'den yüzde 70'e çıkarılacaktır.
İptal edilen ruhsatlar için, ocak ayının sonuna kadar ödenmesi gereken ruhsat ve rehabilitasyon bedelinin ödenmeyen kısımları, ruhsatı iptal eden idarelerce takip edilecek ve tahsil edilecektir.
Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü tarafından iptal edilen ruhsatlarla ilgili bedellerin takibini ilgili tahsil daireleri gerçekleştirecektir.
Rehabilitasyon bedeli, işletme ruhsat bedeli kadar olacaktır. Tahsil edilen bedeller, vadeli hesapta değerlendirilecek. Rehabilitasyon bedeli ve elde edilen gelir, yalnızca rehabilitasyon amaçlı kullanılabilecek, haczedilemeyecek, rehin edilemeyecek ve temlik edilemeyecek. Nemalandırma ile ilgili diğer detaylar, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı tarafından belirlenecektir.
Rehabilitasyon yükümlülüğü kalmayan ruhsat sahiplerine ödedikleri rehabilitasyon bedelinin kullanılmayan kısmı geri verilecektir. Madencilik faaliyetinin sürdürüldüğü alanların rehabilitasyonu için, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğü tarafından belirlenen yükümlülükler yerine getirilene kadar üretim faaliyetleri durdurulabilecektir.
Kamu kurum ve kuruluşlarına ait olmayan ham madde üretim izinlerine, aynı gruptaki ruhsatların rehabilitasyon yükümlülükleriyle ilgili hükümler uygulanacaktır.
Kamu kurum ve kuruluşlarının kontrolündeki ham madde üretim izni sahalarının rehabilitasyonu bu kurumların sorumluluğunda olacaktır. Rehabilitasyon uygulamaları, izin sahibi kamu kurum ve kuruluşlarının bütçesinde bu amaca ayrılan ödenekten karşılanacaktır.
Rehabilitasyon, ayrılan kamu kaynağının Tarım ve Orman Bakanlığına aktarılması suretiyle ilgili Bakanlık tarafından gerçekleştirilecektir.
Rehabilitasyon yükümlülüğünü ihlal eden kamu kurum ve kuruluşlarına eksiklikleri giderme için bir ay süre verilecektir. Eğer bu süre içinde eksiklikler giderilmezse faaliyet durdurulacaktır.
