Çin, Nadir Toprak Elementleri Üzerine Açıklamalarda Bulundu: Yasak Değil, Önlem Alındı

Çin, ABD Başkanı Donald Trump'ın ek tarife tehditlerine rağmen, nadir toprak elementleri ihracatına ilişkin kontrol tedbirlerinin meşru ve uluslararası yükümlülüklerle uyumlu olduğunu duyurdu.

İHRACAT YASAĞI DEĞİL, İHRACAT KONTROLÜ

Çin Ticaret Bakanlığı tarafından yapılan açıklamada, nadir toprak elementlerindeki ağır ve orta ağır metallerin askeri alanlarda kullanılabileceği hatırlatılarak, “Çin hükümeti, nadir toprak elementleri ve ilgili ürünlerin ihracatını kontrol etmekte yasalara ve düzenlemelere uygun meşru bir tedbir uygulamaktadır.” denildi.

Ayrıca, küresel durumun belirsizlikler içerdiği ve silahlı çatışmaların bazı zamanlarda meydana geldiği vurgulandı. Çin, barışı koruma ve silahların yayılmasını önleme amacıyla bu tür malzemelerin ihracatına yönelik tedbirler almakta sorumlu bir ülke olarak üzerindeki yükümlülükleri yerine getirmekte olduğunu belirtti.

Açıklamada, alınan tedbirlerin “ihracat yasağı” değil, “ihracat kontrolü” olduğu vurgulanarak, sivil amaçlı talepler için onay süreçlerinde gerekli destek ve kolaylığın sağlanacağı ifade edildi.

Trump’ın bu tedbirlere yönelik eleştirileri ise “tipik bir çifte standart örneği” olarak değerlendirildi. Washington yönetiminin, ulusal güvenlik kavramını genişleterek ihracat kontrollerini suistimal ettiği ve yargı yetkisini aşırı şekilde kullanarak yarı iletkenler ile çiplerin de aralarında bulunduğu pek çok ürünün ihracatını yasakladığı belirtildi.

Açıklamada, ABD'nin ihracat kontrol listesinin 3 binden fazla ürünü kapsadığı, buna karşın Çin'in listesinin yalnızca 900'ün biraz üzerinde olduğu bildirildi. “ABD'nin uyguladığı tedbirler, işletmelerin meşru haklarını zedelemiş, küresel tedarik zincirinin güvenliğini etkilemiş ve uluslararası ekonomik düzeni ciddi şekilde bozmuştur.” ifadeleri kullanıldı.

“TARİFE SAVAŞI İSTEMİYORUZ AMA BUNDA KORKMUYORUZ”

Başkan Trump'ın, Çin’in tutumunda ısrar etmesi durumunda bu ülkeye yüzde 100 ek gümrük tarifesi getirileceği ve kritik yazılımların ihracatının durdurulacağı açıklamasına yanıt olarak, “Çin'i sürekli yüksek tarifelerle tehdit etmek uygun bir yaklaşım değil. Tarife savaşı istemiyoruz ama bu durumdan da korkmuyoruz.” denildi.

ABD’nin eylül ayında Madrid'de düzenlenen tarife müzakereleri sonrası geçen 20 günde, Çin'e yönelik birçok kısıtlayıcı tedbirin devreye sokulduğuna dikkat çekilen açıklamada, yeni Çinli şirketlerin ihracat kontrolü listesine eklendiği, denetim zorunluluklarının getirildiği ve Çin'in deniz, lojistik ile gemi inşaatı alanlarındaki faaliyetlerine güvenlik gerekçesiyle soruşturmalar başlatıldığı kaydedildi.

Tüm bu adımların, Çin'in çıkarlarına zarar verdiği ve ikili ekonomik ilişkilerin olumsuz yönde etkilediği belirtildi.

NADİR TOPRAK ELEMENTLERİ

Çin Ticaret Bakanlığı, 9 Eylül'de nadir toprak elementleri ve üretimle ilgili yeni ihracat kısıtlamaları açıklamıştı. Bu kısıtlamalar, nadir toprak elementlerinin çıkarılması, işlenmesi ve geri dönüşüm teknolojilerinin ihracatını kapsamaktadır.

Ayrıca, Çin'den nadir toprak elementlerini ihraç eden yabancı firmaların, hem sivil hem de askeri kullanıma yönelik ürünler için Ticaret Bakanlığı’ndan lisans alması gerekecektir.

İhracat kontrolü uygulanan kritik mineraller listesi genişletilmiş ve batarya üretiminde kullanılan bazı malzemelere de kısıtlamalar getirileceği belirtilmiştir.

APEC ZİRVESİ İLE GÖRÜŞMELER ÖNCESİ

Bu karar, ABD ile Çin arasında devam eden tarife müzakerelerinin ve iki ülke liderlerinin bu ayın sonunda Güney Kore'de yapılacak Asya Pasifik Ekonomik İşbirliği (APEC) Zirvesi sırasında yüz yüze görüşmeler yapacakları dönemde alınması dikkat çekmiştir.

Çin, ABD'nin teknoloji alanındaki kısıtlamalarına yanıt olarak, nadir toprak elementlerine yönelik daha önce de çeşitli kısıtlama ve kontrol uygulamaları getirmiştir.

ABD'nin eski Başkanı Joe Biden'ın çip sektörü üzerindeki kısıtlamalarına yanıt olarak, Çin’in galyum ve germanyum ihracatını kısıtladığı, Trump'ın şubattaki ilk tarife artışına karşı tungsten, tellür, bizmut, molibden ve indiyum ihracatını kontrol altına aldığı bilinmektedir.

Pekin yönetimi, Trump'ın nisanda duyurduğu “karşılıklı tarifeler” kapsamında, 7 kademedeki nadir toprak elementini ihracat kontrol listesine eklemiştir.

ÇİN, DÜNYA ÜRETİMİNİN YÜZDE 69'UNU ELİNDE TUTUYOR

ABD Jeolojik Araştırmalar Kurumu (USGS) verilerine göre, 2024'te dünya genelinde nadir toprak elementi üretimi 390 bin tona ulaşacak ve bunun 270 bin tonu Çin'de üretilecektir.

17 tür metal oksitten oluşan nadir toprak elementlerinin yaklaşık yüzde 69'unu üreten ve işleme kapasitesi küresel pazarın yüzde 85'ine ulaşan Çin, ABD’nin kısıtlamalarına karşılık vererek, küresel pazar üzerindeki hakimiyetini ekonomik bir varlık olarak göstermeye çalışmaktadır.

TRUMP'IN TEPKİSİ

ABD Başkanı Trump, sosyal medya üzerinden, Çin'in nadir toprak elementleri ile ilgili attığı adımları eleştirmiştir. Ayrıca, Pekin yönetiminin çok sayıda ülkeye yönelik nadir toprak elementleri ile ilgili ihracat kontrolü uygulama niyetini bildiğini ve bunun dünya pazarında büyük zararlara yol açabileceğini ifade etmiştir.

Trump, Çin’in tutumunu “sinsi” ve “düşmanca” olarak tanımlayarak, “Çin'in dünyayı kontrol altına almasına asla müsaade edemeyiz.” şeklinde açıklama yapmıştır. Ayrıca, bu duruma yanıt olarak 1 Kasım'dan itibaren Çin'e ek gümrük tarifesi uygulanacağı ve tüm kritik yazılımların ihracatının durdurulacağı bildirilmiştir.