İnsan Hakları Kurumu’nda Yeni Anayasa Paneli: 1982 Anayasası Halkın Beklentilerini Karşılamıyor

Türkiye gündemindeki yeni ve sivil Anayasa çerçevesinde, Türkiye İnsan Hakları ve Eşitlik Kurumu (TİHEK) “Hak Temelli Anayasacılık” temalı bir panel gerçekleştirdi. Anayasanın bir ülkenin temel kurallarını belirleyen kritik bir belge olduğunu vurgulayan TİHEK Başkanı Prof. Dr. Muharrem Kılıç, “Anayasa, hem devleti kurar hem de bireylerin haklarını güvence altına alır. Günümüzde anayasalar yalnızca devleti sınırlayan metinlerden ziyade bireylerin haklarını koruyan belgeler haline gelmiştir. Bu bağlamda 'hak temelli anayasacılık', devletin değil, bireyin merkezde olduğu bir yaklaşımı ifade eder.” şeklinde konuştu.

Yeni Bir Anayasa Yapılacaksa Hak Temelli Olmalı

Kılıç, 1982 Anayasası'nın uzun bir süredir tartışmalara konu olduğunu belirterek, “Defalarca değişikliğe uğradı fakat halkın beklentilerini karşılamakta yetersiz kalıyor. Yapılan değişiklikler anayasanın ruhunu tam olarak değiştiremedi. Bu nedenle, yeni ve sivil bir anayasa ihtiyacı her daim gündemde. Yeni bir anayasa yapılacaksa, bireylerin hak ve özgürlüklerini esas almalı ve ayrımcılığı önleyici hükümler içermelidir. En önemlisi, herkesin katılımına açık bir süreçle hazırlanması gerekmektedir. Kurum olarak bu doğrultuda gerekli adımları atıyoruz ve bu panel ile ilk aşamayı gerçekleştirmiş oluyoruz.” ifadelerine yer verdi.

Dünyada Hak Anlayışı Değişti

Kılıç, zamanla anayasaların içeriklerinin değiştiğini ve geçmişte anayasada bulunan hak sayısının 20-30 iken bugün 60-70’i bulduğunu vurgulayarak, “Dünyadaki hak anlayışı da değişiyor. Sadece yaşama ve eğitim hakkı değil; çevre hakkı, dijital haklar gibi konular da ön plana çıkıyor. Ancak bu hakların yalnızca yazılı olması yeterli değil, uygulanabilir olması da önem taşıyor. Aksi halde bu haklar sadece kağıt üzerinde kalır.” dedi.

Anayasa’da Halk Daha Fazla Söz Sahibi Olmalı

Kılıç, dünyada birçok ülkenin Anayasa yapımında halkın daha fazla söz sahibi olmasını istemesi gerektiğini ifade ederek, “Artık insanlar, seçtikleri milletvekillerinin yanı sıra kendilerine de sorumluluk verilmesini bekliyor. Zira anayasa, hepimizin hayatını doğrudan etkileyen bir metin niteliğindedir. Araştırmalar, halkın katılımıyla gerçekleştirilen anayasa süreçlerinin daha kapsayıcı olduğunu, daha fazla hak barındıran ve daha adil anayasalar ortaya çıkardığını göstermektedir. Ancak bu süreç, herkesin bir araya gelip ortak bir metin oluşturması bakımından kolay değildir. Bu yüzden süreç iyi yönetilmelidir.” dedi.