Toplu taşıma, metropol yaşamının sürdürülebilirliği açısından son derece önemli bir unsur olarak öne çıkıyor. Milyonlarca insanın günlük yaşamını etkileyen bu sistem, özellikle İstanbul gibi yoğun nüfuslu şehirlerde, kent düzeninin sağlanması ve vatandaşların ihtiyaçlarının karşılanmasında kritik bir rol oynuyor.
Ancak son günlerde İstanbul’da toplu taşıma konusunda kayda değer bir kriz yaşanıyor. İstanbul Özel Halk Otobüsleri Esnaf Odası Başkanı Göksel Ovacık, İstanbul Büyükşehir Belediyesi’nden uzun süredir ödeme almadıkları konusunda uyarıda bulunarak, yarından itibaren otobüslerin sefere çıkmayacağını açıkladı.
Ovacık, yaptığı açıklamada şu hususların altını çizdi:
“Dördüncü ayı da para almadan geçirdik. Bize bir taahhüt verilmişti. 15’inde 500 milyon ödenecek denildi; fakat mayıs ayının 15’ine geldiğimizde bu ödeme gerçekleştirilmedi. Yapılan görüşmeler sonrasında bu tutarın ödenmeyeceği tarafımıza bildirildi. Nisan ayında aldığımız rakam ile bu işin yürümeyeceği, bıçağın kemiğe dayandığı hem esnafımız hem de bizler tarafından ifade ediliyor. Arkadaşlara bir yol haritası çizmeleri gerektiğini söyledim. Herkesin fikrini aldık; maalesef bu şartlarda bu işi yürütmeyeceğimiz kararına vardık.”
Bu gelişmeler doğrultusunda, yanıt bekleyen bazı önemli sorular gündeme geliyor: Bu kriz nasıl aşılacak? Kontak kapatma eylemi ne kadar sürecek? En önemlisi, bu durum toplu taşımada ne gibi sonuçlar doğuracak?
‘2 MİLYONUN ÜZERİNDE YOLCU TAŞIYORLAR’
“İstanbul’da ortalama her 5-6 dakikada bir otobüs gelmekte ve bu otobüslerin büyük bir çoğunluğunu Özel Halk Otobüsleri oluşturmaktadır.” diyen İstanbul Ticaret Üniversitesi Ulaştırma Sistemleri Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı, süreci şöyle değerlendirdi:
“Günlük toplu taşıma yolculuk sayısı 8,5 ila 9 milyon arasında değişmektedir. Bu rakam, İETT otobüsleri, raylı sistemler ve deniz ulaşımını içermektedir, ancak minibüs ve taksiler bu sayı içerisinde yer almamaktadır. Bu sistem içinde 3.145 otobüs, Özel Halk Otobüsleri filosuna aittir ve yaklaşık 2 milyonun üzerinde yolcu taşımaktadırlar. Bu da yüzde 25 gibi bir orana tekabül etmektedir. Yolda gördüğünüz bir otobüsün plakasına bakarak, Özel Halk Otobüsü olup olmadığını anlayabilirsiniz; plakası siyah değilse, bu otobüs özel halk otobüsüdür.”
‘ULAŞIMDA BÜYÜK AKSAMALAR MEYDANA GELECEK’
Eğer Özel Halk Otobüsleri trafikten çekilirse, 2 milyon yolcunun alternatif olarak İETT otobüsleri ve metro gibi diğer toplu taşıma araçlarına yönelmek zorunda kalacağına dikkat çeken Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı, “Bu durum, hali hazırda kalabalık ve zor şartlarla işleyen İstanbul ulaşımı için ciddi bir kriz anlamına geliyor. Toplu taşımada büyük bir yoğunluk artışı yaşanabilir; duraklarda uzun kuyruklar oluşur, araçlara binmek daha da zorlaşır ve ulaşımda büyük aksamalar meydana gelir.” şeklinde konuştu.
‘BELEDİYE SORUNU ÇÖZEMİYORSA MERKEZİ YÖNETİMİN MUTLAKA DEVREYE GİRİP GEREKEN ADIMLARI ATMALI’
“Böyle bir durumda, toplu taşıma alternatifleri azalan vatandaşlar, imkanı olanların kendi araçlarıyla trafiğe çıkmak zorunda kalacağı” bilgisini veren Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı, “İstanbul trafiği şu an neredeyse kilitlenmiş durumda; trafik yoğunluğu halihazırda yüzde 85-90 seviyelerinde. Bu durum, sadece bir ya da iki gün bile sürse, şehir bunu kaldırmakta zorluk çeker. Eğer belediye bu soruna hızlı bir çözüm üretemezse, merkezi yönetimin mutlaka devreye girip gerekli adımları atması ve önleyici tedbirleri vakit kaybetmeden hayata geçirmesi gerekmektedir.” dedi.
KONTAK KAPATMA EYLEMİ BİR GÜN MÜ SÜRECEK?
Bu eylemin bir gün ile sınırlı kalmayacağını belirten Prof. Dr. Mustafa Ilıcalı, “Bir gün ile sınırlı kalacağını düşünmüyorum. Çünkü bu konuda oldukça kararlılar. Bir karşılık alamadıkları takdirde kontak kapatma durumu bir günü geçebilir.” şeklinde ifade etti.
‘BİRÇOK ARACIN YAŞI 10’UN ÜZERİNDE VE YENİLENMESİ GEREKİYOR AMA MEVCUT KOŞULLARDA BU DA MÜMKÜN OLMUYOR’
Prof. Dr. Ilıcalı, Özel Halk Otobüsleri’nin alacaklarının 5 milyardan fazla olduğunu vurgulayarak, “Sürekli esnafla iletişim halindeyim; bu kararın alınmasının temel nedeni uzun süredir ödeme yapılmaması. İşin daha da kötü tarafı, bu alacak miktarı her geçen gün artarak, belki de şu an belirtilen rakamın bile üzerine çıkmış durumda. Bu ödemeler yapılmadığında esnaf, personelinin maaşını nasıl ödeyecek? Araçların bakımını nasıl gerçekleştirecek? Bakımı yapılamayan araçlar zamanla risk oluşturur; kazalar artabileceği gibi unutulmamalıdır ki bu araçlar can taşıyor. Bu da çok ciddi bir güvenlik sorunu demektir.” şeklinde konuştu.
Ayrıca, bu işi üstlenenlerin büyük çoğunluğunun ev geçindiren kişiler olduğunu belirten Prof. Dr. Ilıcalı, “Bakmakla yükümlü oldukları aileleri var. Birçok aracın yaşı 10’un üzerinde ve yenilenmesi gerekiyor ama mevcut koşullarda bu da mümkün olmuyor. Bu tür ödemelerin düzensiz yapılması, sistemi olumsuz etkiliyor. Sorun yalnızca maddi değil; sosyal ve güvenlik açısından da ciddi riskler barındırıyor.” şeklinde ifade etti.
Fotoğraflar: iStock
