İzmir'de, UNESCO Dünya Mirası olarak tanınan Bergama Çok Katmanlı Kültürel Peyzaj Alanı'nda devam eden kazı ve restorasyon çalışmaları, Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın 'Geleceğe Miras Projesi' bünyesinde yürütülüyor. Tarih öncesi dönemler ile Helenistik, Roma, Bizans, Beylikler ve Osmanlı dönemlerine ait kalıntılarıyla Anadolu'nun eşsiz tarihine ışık tutan Bergama Antik Kenti'nde yeni buluntular ortaya çıktı. Eylül 2022'de başlayan çalışmalar, Kızıl Avlu'nun yakınındaki 'Mozaikli Ev' olarak bilinen yapı kompleksi etrafında yoğunlaşmakta. Kazı alanında, yapının taş avlusundaki havuzun içinde yer alan bir bronz kazan keşfedildi. Bu kazanın, orijinal yerinde ve sağlam durumda bulunması, dönemin günlük yaşantısına ve teknolojisine ilişkin değerli bilgiler sunuyor. Kazanın restorasyon süreci tamamlandıktan sonra yakın bir zamanda Bergama Müzesi'nde sergilenmesi bekleniyor.
Bergama Koordinatör Kazı Başkanı ve Manisa Celal Bayar Üniversitesi Arkeoloji Bölümü Başkanı Prof. Dr. Yusuf Sezgin, “2024 yılının eylül ayında itibaren Kültür ve Turizm Bakanlığı'nın 'Geleceğe Miras' projesi ile burada çalışmalara başladık. Bulunduğumuz yer 'Mozaikli Alan' olarak anılıyor. Bergama Antik Kenti'nin 'Kızıl Avlu' adlı yapısının 350 metre yakınlarında yer alıyor. Çok sayıda mekanın bulunduğu bir yapı kompleksi olarak öne çıkıyor ve bu mekanların zeminleri mozaiklerle kaplı. Bu durum, buranın dönemin önemli yöneticilerinden biri ya da Hıristiyanlık döneminde tanınmış bir din adamı ile ilişkili olduğunu göstermektedir” dedi.
Antik çağlarda bronzun değerli bir malzeme olduğuna dikkat çeken Kazı Başkanı Prof. Dr. Sezgin, “Geri planda kalan havuzun, yüzme havuzu değil, yağmur ve kaynak sularını toplamak için kullanıldığını tespit ettik. İlginç bir şekilde, bu havuz ve yapı muhtemelen milattan sonra 7'nci yüzyılda, savaşlar nedeniyle terk edilmiş. Bu terk edilişin ardından yapı enkaza dönüşmüş. İşte bu enkaza gömülü halde, oldukça iyi korunmuş bir bronz kazan bulduk” şeklinde konuştu.
'Kazan, dönemin günlük yaşamı hakkında hayati bilgiler sağlıyor'
Kazı Başkanı Prof. Dr. Sezgin, “Antik dönem yapılarında bronz, oldukça önemli bir malzeme. Günlük yaşamda en sık kullanılan malzemeler pişmiş toprak, yani seramik ürünlerdir. Ancak bronz, pahalı ve değerli olduğu için özel alanlarda kullanılmış. Bu kazanın, orijinal konumuyla bulunduğu geçmiş kullanım evresinde terk edildiği ve daha sonra herhangi bir müdahale olmadan gün yüzüne çıkarıldığı çok önemli. Bu durum, dönemin kültürel anlayışını ve günlük yaşam tarzını öğrenmemiz için büyük bir fırsat sunmakta” ifadelerini kullandı.
'İşçilik detayları günümüzle neredeyse aynı'
Kazanın teknik özelliklerine de değinen Prof. Dr. Sezgin, “Kazanın diğer bir özelliği, muhtemelen havuzdan su taşıma amacıyla kullanılmış olması. Hemen arkasında bir mutfak yapısı bulunuyor; belki de su taşımak için orada kullanılmıştır. Kesin bir bilgi olmasa da, bu bağlamda çıkarımlar yapabiliyoruz. Teknik açıdan incelendiğinde, bu kazan çekiçleme tekniğiyle imal edilmiş. Günümüzde de özellikle Diyarbakır ve Şanlıurfa gibi bölgelerde bu tür geleneksel yöntemler uygulanıyor. Bronz işçiliği Anadolu'da binlerce yıl boyunca süregelen bir gelenek. Burada bulduğumuz kazan da bu geleneğin yaklaşık 1.400 yıl öncesine ait bir örneği. İşçilik ve teknik, günümüzle neredeyse birebir aynı bir şekilde korunmuş.” şeklinde konuştu.
