Kapalı Otoparkta Şarj Tehlikesi

Elektrikli otomobillerin şarj istasyonları ve zaman zaman yaşanan yangınlar, gündemdeki tartışmalar arasında yer alıyor. Başakşehir'de 11 Aralık 2024'te, 14 katlı bir binanın otoparkında şarjda olan elektrikli bir araçta yangın çıktı ve bina tahliye edildi. Maltepe'de ise, 7 Nisan'da 10 katlı bir bina otoparkında elektrikli aracın bataryasında yanma meydana geldi ve araç kullanılamaz hale geldi. Kadıköy Acıbadem'de 9 Temmuz'da yine kapalı otoparkta şarj sırasında çıkan yangın, bina boşaltılmasına yol açarken çevredeki evlerde yaşayanlar büyük tehlike atlattı; yanan araçla birlikte üç araç daha zarar gördü. Elektrik Mühendisleri Odası İstanbul Şubesi Yönetim Kurulu Üyesi Uğur Ateş Koç, tüm dünyada EV araçların yaygınlaştığını ve Türkiye'de son beş yılda 250 bine yakın elektrikli otomobil satıldığını belirterek, bu hızlı artışın çeşitli uygulama ve altyapı sorunlarını beraberinde getirdiğini ifade etti. Ateş Koç, elektrikli otomobil yangınlarının çıkış nedenlerini SABAH'a şu şekilde değerlendirdi:

Özel Kurallara İhtiyaç Var
Gayrimenkul Hukukçusu Avukat Çiğdem Kezer, binalarda kurulacak şarj noktalarının yasal çerçevesini detaylandırdı. Kezer, “Yönetim planı bir yapının anayasası gibi düşünülmeli. Yönetim planlarında elektrikli otomobiller için özel kurallar oluşturulmalı ve bu kurallara uyulmalıdır. Elektrikli araçların bulunduğu alan, diğer araçlardan ayrı tutulmalı ve otoparkın çıkışına en yakın yerler tercih edilmelidir” dedi. Yeni inşa edilecek binalarda ve ruhsat alacak projelerde, otoparkların belirli bir oranında şarj altyapısının hazır hale getirilmesinin zorunlu olduğunu vurgulayan Kezer, “Konutlar için, 20 araçlık otoparkın üzerinde olan projelerde, en az %5'ine şarj altyapısı kurulmalıdır. Yani 100 araçlık otoparkta en az 5 araç için altyapı hazırlanmalıdır. Ticari binalarda ise bu oran genellikle %10-20 arasındadır. Apartman ve sitelerde, kat malikleri yönetim planına aykırı olmadıkça şarj istasyonu kurmak için başvurabilir. Şarj ünitesi kurulması için kat maliklerinin çoğunluk kararı yeterlidir; oybirliği gerekmez. Tesisat altyapısı için elektrik iç tesisat yönetmeliği dikkate alınmalıdır” şeklinde konuştu.

Mevcut Binaların Altyapısı Yeterli Değil
Uğur Ateş Koç, “Elektrikli otomobiller genellikle lityum batarya paketleriyle üretilmektedir. Araçlarda sıkça karşılaşılan yanma durumu, bu bataryaların yapısal özellikleri nedeniyle ortaya çıkmaktadır. Yangınlar, bataryaların patlaması neticesinde de hızlı bir şekilde yayılmaktadır. Sıklıkla araçlar, şarj edilirken veya park alanlarında yanabilmektedir” diyerek tespitlerini sürdürdü: “Her ne kadar maliyet açısından avantajlı olsa da çevresel riskleri ortadan kaldırılmamış yerlerde şarj işleminden kaçınılmalıdır. Son zamanlarda sitelerde ve apartmanlarda şarj sırasında çıkan yangınların sayısında bir artış gözlemlenmektedir. Bunun sebebi, artan şarj ihtiyacına uygun olarak mevcut binaların altyapılarının düzenlenmemiş olmasıdır. Vatandaşlar, sıklıkla komşularıyla ve apartman yönetimleriyle şarj cihazlarının kullanımı konusunda sorunlar yaşamaktadır.”

Çevre Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Temmuz 2024'te bir genelge yayımladı. Bu genelgede, sökülüp takılabilir (görece elektriksel gücü az olan) şarj cihazlarının kullanımının yapı ruhsat sürecinin dışında bırakıldığı belirtildi. Bu serbestlik, her ne kadar mevzuat ve altyapı açısından yangın ve elektriksel tedbirlerin alınması gerektiğini göz ardı etmemiş olsa da, vatandaşlar arasında 'herhangi bir tedbir almak gerekli değildir' görüşüne yol açtı. Özellikle kapalı alanlarda, apartman, site ve benzeri ortak alanlarda gerçekleştirilen şarj işlemleri ciddi riskler taşıyor. Yangın durumunda aracın verdiği ısı 700 dereceye kadar çıkabiliyor ve bu durum çevredeki araçlara, hatta binaların taşıyıcı yapılarına zarar verebilir. Ayrıca aşırı derecede tehlikeli gaz salınımı gerçekleşebilir. Bu nedenle site ve apartmanlarda şarj cihazları kurulurken mutlaka yetkili bir elektrik mühendisi ile çalışarak düzenleme yapılması ve açık alanlarda yerleştirilmesi gerektiği hatırlatılmalıdır; gerekirse itfaiye tarafından müdahale edilebilecek şekilde düzenlenmelidir.”

İtfaiyeye Yardımcı Olunmalı
Bursa Uludağ Üniversitesi, Otomotiv Mühendisliği Bölümü Öğretim Üyesi Prof. Dr. İhsan Karamangil, 2022'de elektrikli araçlarda yangın önleme ve hasar azaltma konusunda bir çalıştay düzenlediklerini ve bu konunun kapsamlı bir şekilde ele alındığını dile getirdi. Karamangil, “Yangınların en önemli üç sonucu toksik gazlar, 1000 dereceyi aşan sıcaklık ve patlama riski. Yangına müdahale süresi çok kritik öneme sahiptir. Elektrikli araçların kaza ve yangınlarına müdahale, öncelikle itfaiye teşkilatlarının sorumluluğundadır; ancak yangınlar özellikle bu alanda ticari faaliyet gösteren kuruluşların problemi haline gelmektedir. Bu durumda, bu kuruluşlar birikim ve problemlerini en üst düzeyde itfaiye teşkilatlarıyla paylaşmalı ve hızlı bir işbirliği sürecine girmelidir.” şeklinde konuştu.