HAKSIZ BİR TİCARİ UYGULAMA
İşletmelerin kart ödemeleri sırasında talep ettikleri komisyonun yasal olmadığını belirten TÜKONFED (Tüketici Konfederasyonu) Başkan Vekili Avukat İbrahim Güllü, bu durumun Vergi Usul Kanunu ve 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 17’nci maddesine aykırı olduğunu vurguladı ve bu durumun haksız bir ticari uygulama olduğunu ifade etti. Güllü, “5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu'nun 17’nci maddesi, üye işyerlerinin kart hamillerinin yapmış olduğu mal ve hizmet alımlarının bedelini banka kartı veya kredi kartı ile ödeme taleplerini kabul etmek zorunda olduğunu belirtmektedir. Bu zorunluluk indirim dönemlerinde de geçerlidir. Ayrıca, üye işyerleri, kart hamilinden kartın kullanılması sebebiyle komisyon veya benzeri bir ödeme talep edemezler. Bu hükme aykırı davranılması durumunda üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlar tarafından üye işyeri sözleşmesi feshedilir ve bir yıl süreyle yeni bir sözleşme yapılamaz” şeklinde konuştu.
YASAL OLMAMASINA RAĞMEN İŞLETMELER BU UYGULAMAYA NEDEN DEVAM EDİYOR?
TÜKONFED E-Ticaret Komisyon Başkanı Volkan Ceyli, küçük işletmelerin komisyon talep etme nedeninin, bu ücretlerin genellikle sattıkları ürünün karından daha fazla olabilmesi olduğunu ifade etti. Örneğin, işletmeler tütün ürünlerinde %0.50, 1 veya 2 gibi düşük kâr marjları ile çalışırken, pos komisyonları %5, 6 hatta 7’lere kadar çıkabiliyor.
Bu açıdan bakıldığında satıcının haklılık payı olduğunu belirten Ceyli, “Örneğin, satıcı ertesi gün yerine koyması gereken bir ürünü sattığında pos komisyonları yüzünden zarar ediyor. Haliyle, sattığı ürünlerin parasını erken almak istediğinde, kendisine %10’a varan yüksek komisyonlar uygulanabiliyor” dedi.
‘ENFLASYONU DA ETKİLİYOR’
“Taksitle satılan ürünlerde bu komisyon müşteri tarafına yansıtıldığında %20-25’lere varan komisyon oranları ekleniyor. Bu durumda ürünün fiyatı otomatik olarak artmış gibi görünmekte ve hatta bazı durumlarda enflasyonu da ciddi manada etkilemektedir” diyen Ceyli, durumu şöyle detaylandırdı:
“Yani fiyatı 100 TL olan bir ürünü 10 taksit ile aldığınızda, 25 TL vade farkı ekleniyor ve ürünün fiyatı 125 TL olarak algılanıyor. Hem müşteri hem de TÜİK gibi açık kaynaklardan veri çeken kurumlar bu durumu 125 TL olarak algılayabiliyor.”
KOMİSYONLAR NEDEN BU KADAR YÜKSEK?
Ceyli, komisyonların yüksek olmasının sebebini şu şekilde açıkladı: “Komisyonların bu kadar yüksek olması, özelleştirilen ödeme sistemleri ve elektronik para kuruluşlarının işlem hacmi yüksek olan büyük e-ticaret sitelerine yansıttıkları düşük komisyonları, küçük esnaflardan çıkarma çabalarıdır.”
— Uygulanan yüksek komisyonlar, esnafı veya küçük işletmeyi, komisyon ekleyerek pos tahsilatı yapmaya ya da nakitte indirime yönlendirerek kayıtdışı nakit satışlara teşvik etmektedir.
— Bu durumun ülke genelinde yüz binlerce KOBİ ve küçük işletmeler tarafından uygulandığında etkisi oldukça büyüktür. Profesyonelleşemeyen, büyüyemeyen, kurumsallaşamayan birçok küçük işletme, bu yüksek pos komisyonlarının kurbanı olarak yaşamaya devam ediyor.
TÜKETİCİLER NE YAPACAK?
“Kredi kartı ile ödeme yapılması sebebiyle komisyon, hizmet bedeli, vergi veya benzeri isimler altında ek bir ödeme alan işletmeler, aldıkları parayı derhal faiziyle birlikte iade etmelidir” diyen İbrahim Güllü, tüketicilerin yapması gerekenleri şu şekilde açıkladı:
— İşletmelerin kredi kartı ile yapılan ödemelerde ek ücret istemelerinin, yani tüketiciden alınan komisyon/hizmet bedeli altında bulunan ücretin haksız ve kanuna aykırı olduğu, Tüketici Mahkemelerinin kararları ile tescillenmiştir.
— Ödeme yapan tüketiciler, ödeme belgeleri ve fişleri ile tüketici hakem heyetine e-devlet üzerinden veya bizzat başvurarak komisyon adı altında ödediği bedeli ticari faiziyle iadesini talep edebilirler. Hakem heyetleri, 2025 yılı için 149.000 TL’nin altındaki uyuşmazlıklara bakmaktadır.
— Tüketicilerin haklarının olduğunun bilincinde olması ve haklarını araması büyük önem taşımaktadır. Bu sebeple, tüketici örgütleri ve Ticaret Bakanlığı kamuoyunu bilgilendirmelidir.
— Bu konuda karşılaşan tüketiciler, ilgili bankaya ve BDDK (Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu) ile Ticaret Bakanlığı'na bağlı olan haksız fiyat değerlendirme kuruluna şikâyette bulunabilir.
KOMİSYON ALAN İŞLETMEYE 863 BİN 500 TL PARA CEZASI
Kartlı ödemelerde komisyon alan işletmelerin şikâyet edilmesi durumunda alacakları cezaya değinen İbrahim Güllü, “Bu işletmeler hakkında 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 17’nci maddesine göre, üye işyeri anlaşması yapan kuruluşlar tarafından üye işyeri sözleşmesi feshedilir ve bir yıl süreyle yeni bir sözleşme yapılması yasaklanır. Bu durum, o işletmenin alışverişlerin çoğunluğunun kart ile yapıldığını göz önüne alındığında satışlarının önemli ölçüde düşmesine ve müşteri kaybına neden olacaktır. Ticaret Bakanlığı tarafından üye işyerine, fahiş fiyat ve haksız ticari uygulama nedeniyle 6502 sayılı Tüketicinin Korunması Hakkında Kanun'un 77’nci maddesinin 13’üncü fıkrası uyarınca 863.500 TL idari para cezası uygulanır” şeklinde konuştu.
%1 OLACAK ŞEKİLDE DÜZENLEME GETİRİLMELİ
Güllü, bankaların üye işyerlerinden aldıkları komisyon miktarlarının aşırı yüksek olduğuna dikkat çekerek, “Bu durum hem kayıtdışılığı teşvik etmekte hem de işletmelerin kâr marjında azalmaya yol açmaktadır. Bankalar, %4’e kadar ulaşan komisyon bedellerini üye işyerlerinden almaktadır. İşletmeler de bu oranı tüketiciye yansıtmaya çalışmaktadır. Kamu otoritesi, bankaların üye işyerlerinin pos cihazlarından aldıkları yüksek komisyon bedellerini en fazla %1 olacak şekilde makul oranlara düşürmelidir” dedi.
E-ticaret platformlarında hacim ve işlem adedinin daha fazla olması nedeniyle, burada ödeme sistemleri ve elektronik para kuruluşları arasında büyük bir rekabet yaşandığına dikkat çeken Ceyli, “Büyük pazar yerlerine hizmet veren ödeme sistemleri, bu platformlarla çalışabilmek için eksi komisyon uyguluyor. Yani, eğer bir banka ile %1 komisyon anlaşması yapılmışsa, ödeme sistemi de kendi kazancını ekleyerek e-ticaret platformuna hizmet vermeye çalışıyor. Bu durumu ise KOBİ’lere ve küçük işletmelere uygulanan yüksek komisyonlarla telafi etmektedir” ifadelerini kullandı.
TÜKONFED E-Ticaret Komisyon Başkanı Volkan Ceyli
