Kasada Komisyon Savaşı

Banka, esnaf ve tüketici arasında yeni bir komisyon çatışması patlak verdi. Son dönemlerde bankaların POS cihazları üzerinden aldığı komisyon oranları yüzde 4’e kadar yükseldi. Esnaflar, bu komisyonu satış fiyatlarına ekleyerek çare buldu. Ancak, ürün fiyatlarının artması tüketiciyi mağdur duruma soktu. 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’na göre, işletmelerin kredi kartıyla yapılan ödemeler için ek ücret talep etmesi, yani tüketiciden alınan komisyon veya hizmet bedeli şeklindeki ücretler haksız ve yasaya aykırı. Maliye, “Karta farkı isteyen esnafı şikâyet edin” çağrısında bulunuyor.

IBAN Gitti, Komisyon Farkı Geldi
Bankaların POS cihazlarından alınan komisyon oranlarının artmasıyla birçok esnaf IBAN ile ödemeye yöneldi. Ancak, IBAN ile yapılan ödemeler Vergi Denetim Kurulu tarafından takip edildi. Kayıt dışı ile mücadele kapsamında banka hesapları üzerinden alacaklarını tahsil etmek isteyen mükellefler dikkatle izleniyor. Bu durum, vergi cezası almamak için esnafın alışverişte ek komisyon talep etmesine neden oldu. Yüksek komisyon oranları sebebiyle birçok esnaf, kartlı ve nakit ödeme arasında fiyat farkı uygulamaya başladı. Kartla ödemek isteyen vatandaşlardan, bankanın POS komisyonu kadar ek ücret talep ediliyor. Daha önce sigarada uygulanan bu ek ücret şimdi gömlekten kolonyaya, baklavadan çiçeğe kadar her üründe karşımıza çıkıyor.
Herhangi bir banka ile anlaşma yapan esnaf, o bankanın POS cihazını kullanmaya başlıyor. Eğer esnaf, kredi kartı tahsilatının ertesi gün hesabına geçmesini istiyorsa, banka yüzde 4 oranında bir kesinti uyguluyor. Daha sonraki günlerde hesaba geçmesi halinde komisyon oranı düşüyor. Eğer esnaf, ürün bedelinin 40-45 gün içinde hesabına geçmesini talep ederse, komisyon sıfırlanıyor.

Kar Komisyona Gidiyor
Banka anlaşmalarına göre, kredi kartı taksiti devreye girdiğinde bu komisyon oranları daha da yükseliyor. 2 taksit ve ertesi gün hesaba geçecek toplam bedel için yüzde 5.5, 3 taksit ve ertesi gün hesabına geçiş için ise yüzde 7.45 komisyon alınıyor. Bu oranlar, banka ile esnaf arasında ciro gibi veriler üzerinden belirleniyor. Ayrıca, bankalar yalnızca komisyon kesintisi yapmakla kalmıyor, bakım ücreti, yazılım ücreti, ekstre gönderim ücreti gibi birçok ek maliyet de getiriyor. Küçük mahalle esnafının satışındaki kar marjı genellikle yüzde 3’ü aşmıyor. Örneğin, 500 TL’lik bir satışta esnafın bazı ürünlerden elde ettiği kar 15 TL’yi buluyor. Ancak banka, bu işlem üzerinden yüzde 4 oranında yani 20 TL komisyon alıyor. Geri ödeme süresi ise 40-45 güne kadar çıkabiliyor. Esnaf, parayı alana kadar enflasyon yükseliyor ve ürün maliyetleri artarken karı da düşüyor.

Sigara Satışıyla Başladılar
Karta komisyon uygulaması ilk olarak sigara satışlarında kendini gösterdi. Bazı perakende satış işletmeleri kredi kartıyla sigara satışı yaparken komisyon adı altında ekstra ücret talep etmesi, hem vatandaşların hem de bu ücreti talep etmeyen işletmelerin zarar görmesine neden oldu. Bunun üzerine TESK, Hazine ve Maliye Bakanlığı ile Ticaret Bakanlığı’ndan görüş talep etti. Bakanlıkların görüş yazısında, “Üye işyerlerinin kart hamillerinden kartın kullanılması dolayısıyla komisyon veya benzeri bir isim altında ilave ücret talep edemeyeceği, bu hükme aykırı davranılması halinde üye işyerinin anlaşma yaptığı kuruluşlar tarafından sözleşmesinin feshedilerek bir yıl süreyle yeni bir sözleşme yapılamayacağı” belirtilmiştir.

Kurban Alımında IBAN
Bu yıl Kurban Bayramı’nda birçok kurban satış noktasında kartla işlem yapılmadı. Kurban ticareti tamamen nakit veya IBAN üzerinden gerçekleştirildi. Hatta birçok kurban kesim noktasında para sayma makineleri göze çarptı.

Ek Komisyon Yasaya Aykırı
Kredi kartıyla yapılan ödemelerde esnafın tüketiciden ek ücret talep etmesi, 5464 sayılı Banka Kartları ve Kredi Kartları Kanunu’nun 17. maddesine aykırılık teşkil ediyor. Yasaya göre, kredi kartıyla yapılan ödemelerde ek ücret talep edilmesi, yani tüketiciden alınan komisyon/hizmet bedeli adı altında ücretlerin haksız ve kanuna aykırı olması gerekmektedir. Bu aykırılık, Tüketici Mahkemeleri’nin emsal niteliğindeki kararları ile de tespit edilmiştir. POS cihazlarına üye işyerleri, kart hamillerinin yaptıkları mal ve hizmet alımlarını banka kartı ya da kredi kartıyla ödeme talebini kabul etmek zorundadır. Bu hükme aykırı davranılması durumunda, POS cihazına üye iş yeri ile anlaşma yapan kuruluşlar tarafından üye iş lifisi feshedilebilir. Ancak birçok tüketici ek komisyon talebinin yasaya aykırı olduğunu fark etmiyor. Ödeme yapan tüketiciler, Tüketici Hakem Heyetine başvurarak paralarının iadelerini ticari faiziyle geri alabilirler. Ayrıca, Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu ve Ticaret Bakanlığı bünyesindeki Haksız Fiyat Değerlendirme Kurulu’na da şikayette bulunabilirler.