KÜLTÜR ve Turizm Bakanı Mehmet Nuri Ersoy, geçtiğimiz gün Karahantepe'de gerçekleştirdiği Taş Tepeler Projesi'nin beşinci yılı bilgilendirme toplantısında, Sayburç'ta yer alan heykeli arkeoloji dünyasına tanıttı. Arkeologlar ve antropologların dikkatini çeken eser, M.Ö. 8 bin 600-8 bin 300 yılları arasına tarihlenmekte olup, erken yerleşik toplulukların ölüm ritüellerine dair önemli ipuçları sunuyor. İstanbul Üniversitesi'nden Doç. Dr. Eylem Özdoğan liderliğindeki kazılarda ortaya çıkarılan bu kireçtaşından yapılmış figür, çanak çömleksiz neolotik döneme işaret ediyor.
ÖLÜM YÜZÜ VAR
Karahantepe'de bir araya geldiğimiz Özdoğan, heykel hakkında şu bilgileri verdi: “Heykelde iskelet uzuvları görülmekte. Yani kaburgalar ve köprücük kemiği mevcut. Başı, vücuduna göre daha büyük görünüyor. Ağzında, alnında ve dudaklarında dikişe benzer izler var; yüzündeki farklı çizgiler dikkat çekici. Kafasının üst kısmında taç benzeri bir seviye farkı mevcut. Alnı daha alçakta, kafası ise yüksek. Sayburç'ta ölü gömme ritüelleriyle ilgili ilginç uygulamalar bulunmakta. Ölüler, evlerin içindeki nişlere gömülüyor. Bu açıdan bakıldığında, heykelin bir ölü bireyi simgelediği düşünülebilir. Yüzündeki dikiş izleri, belki de kafatasının soymasıyla ilgili izlerdir. Bunun bir ölüm ritüelinin parçası olduğu muhtemel.”
TABU DA OLABİLİR
Toplumda, yüzü kurutup ağzı dikme gibi antropolojik örnekler bulunabilir. Bu durum bir tabuyu da temsil ediyor olabilir. Ancak bunun kesinlikle ne anlama geldiğini bilemiyoruz. Yaşayan birinin ağzını dikmenin mümkün olmadığı düşünülürse, bu uygulama ölü bireylerle alakalıdır. Ayrıca, başka heykellerde de benzer dikey izler gözlemlenmişti; bunlar genellikle diş olarak yorumlanıyordu. Belki de bunların bir kısmı da benzeri dikiş izleridir. Zamanla bu konular netleşebilir.”
M.Ö. 10 BİN 500’E UZANIYOR
Özdoğan, Sayburç kazı alanıyla ilgili olarak şunları ifade ediyor: “Sayburç, M.Ö. 10 bin 500-10 bin 600 yıllarına tarihleniyor. Bu bölgedeki süreç toplamda 1500 yıl sürmekte ve başından sonuna kadar aynı kültürel özelliklerin korunduğu görülmektedir. Sayburç kurulduğunda, Karahantepe ve Göbeklitepe'de de yaşam varmış. Bu bölgede erken, geç ve orta evrelere dair birçok yerleşim mevcut.”
