Kentsel Dönüşüm Tam Hızla İlerliyor

Ülkemiz genelinde yaklaşık 6 milyon konutun riskli olduğu, bunun 2 milyonunun ise çok riskli kategorisine girdiği bildirildi. Özellikle İstanbul'da uzmanlar, deprem riski nedeniyle ciddi uyarılarda bulunarak, riskli konut sayısının 1.5 milyon olduğunu aktarıyor. Bu yapıların 600 bininin acil olarak dönüşmesi gerektiği belirtiliyor. Hükümet tarafından sağlıksız yapı stokunu yenilemek amacıyla başlatılan büyük kentsel dönüşüm seferberliği kapsamında, çalışmalar tam gaz devam ediyor. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından sunulan desteklerin detayları ise şu şekilde…

BAKANLIKTAN HİBE DESTEĞİ

İstanbul'da yaşayanlar için en avantajlı destek programı 'Yarısı Bizden' kampanyası olarak öne çıkıyor. Kampanya çerçevesinde her bir konut için 875 bin TL hibe, 875 bin TL kredi ve 125 bin TL taşınma desteği sağlanmaktadır. Böylece, her bir konut için toplamda 1 milyon 875 bin TL'lik finansman desteği sunulmaktadır. Ayrıca, hak sahibinin diğer konutları için de 1 milyon 750 bin TL kredi imkanı mevcuttur. İş yerleri için ise 437 bin 500 TL hibe ve 437 bin 500 TL kredi desteği verilmektedir. 125 bin TL'lik taşınma desteğinin ev sahibi olan bireyler için geçerli olduğu, kiracıların ise kendi hakları bulunduğu ifade edilmektedir. İstanbul'un 39 ilçesinde, riskli yapıya sahip tüm vatandaşlar bu kampanyadan faydalanabilir. Ancak, vatandaşların öncelikle güvenilir bir müteahhit bulmaları gerekmektedir. Daha sonra, bakanlık onaylı kuruluşlara karot örneği verilerek riskli yapı tespiti yapılmaktadır. Kat irtifakı oluşturulduktan sonra, hak sahibi tespiti için ilçe belediyesine başvuruda bulunulmaktadır. Bakanlıkça belirlenen randevu gününde ise hak sahibi ile hibe taahhütnamesi ve kredi sözleşmesi imzalanmaktadır. Kampanyaya katılım için bakanlığın tek şartı, yeni yapılacak yapının eski yapının kat büyüklüğünü bir buçuk katını aşmamasıdır.

KAMU KURUMLARI DE AKTİF ROLDE

İstanbul'daki Yarısı Bizden kampanyasında, büyük dönüşüm projelerinde kamu kurumları da devreye girmektedir. Site tarzı büyük dönüşüm projelerini tercih edenler müteahhit aramakla zaman kaybetmiyor, TOKİ veya Emlak Konut tarafından evleri yenileniyor. Riskli yapı tespiti sonrası yüzde 100 uzlaşma sağlayan hak sahipleri, dönüşüm taleplerini Kentsel Dönüşüm Başkanlığı Marmara Kentsel Dönüşüm Genel Müdürlüğü'ne iletebiliyor. Bu durumda da 875 bin TL'lik hibe desteği sağlanmaktadır. Verilen hibe tutarı, bina maliyetinden düşülerek kalan borç uzun vadeli uygun ödeme koşullarıyla taksitlendiriliyor. Ayrıca, alan bazlı dönüşüm, kamu kurumlarının mali ve teknik gücü sayesinde inşaat kalitesinde devlet güvencesi sunarken geç teslimat sorununun da yaşanmamasını sağlıyor. Birden fazla yapının planlı dönüşümüyle altyapı, sosyal alanlar ve çevre düzenlemeleri modernize ediliyor.

DAR GELİRLİ MODELİ UYGULANIYOR

Herkes güvenli bir konutta yaşamak ister. Ancak bazı vatandaşların, desteklere rağmen çıkan ödemeleri karşılama imkanı olmadığını da unutmamak gerekir. Bu durumda, alternatif bir model uygulanıyor. Dar gelirli veya yoksul vatandaşlar için borçlandırma yapılmıyor; bunun yerine 'oturma hakkı' tanınmaktadır. Eğer vatandaşın başka bir mülkü yoksa ve yoksulluk sınırının altında bir geliri mevcutsa, hiçbir bedel talep edilmeden ev dönüşüme girebiliyor. Dönüşüm sonrası depreme sağlam hale gelen evlerine yerleşen vatandaşlar, evlerinin değeri kadar tapudan hisse alabiliyorlar. Örneğin, evin yıkılmadan önceki değeri 1 milyon TL, yeni değeri 5 milyon TL olduğunda, vatandaş tapuda 5'te 1 oranında hisse sahibi oluyor. Yeni yapılan evde, eşlerin her ikisi de ömür boyu oturma hakkına sahip bulunuyor. Zamanla maddi durumu düzelenler, evlerinin kalan hisselerini güncel değer üzerinden satın alabiliyorlar. Eşlerin vefatı durumunda alım hakkı ise mirasçılara devrediliyor.

AYLIK KİRA YARDIMI UYGULANMAKTADIR

Kampanya haricinde, İstanbul ve diğer illerde evleri dönüşüme giren vatandaşlara günlük kira desteği sağlanmaktadır. İstanbul için bu destek 8 bin lira, Ankara, Antalya, Bursa, İzmir gibi illerde 6 bin 500 lira, diğer büyükşehirlerde ise 5 bin 500 lira olmaktadır. Diğer illerde ise 4 bin 500 lira kira yardımı sağlanmaktadır. Riskli yapıdaki kiracılara, iki aylık kira yardımı 'tek seferde' ödenmektedir. Sınırlı ayni hak sahibi olan ikamet edenlere de beş aylık kira yardımı verilmektedir. Kira yardımları, riskli yapılarda 18 ay; riskli ve rezerv alanlarda ise en fazla 48 ay boyunca sağlanmaktadır. Kira ödemelerinin başlatılabilmesi için, riskli yapının yıkılması gerekmektedir. Bir yıl içinde başvuru yapılması şartı bulunmaktadır. Yarısı Bizden kampanyasında 125 bin TL taşınma desteği alanlar, kira desteği almamaktadır; bu iki seçenekten birinin tercih edilmesi gerekmektedir.

FAİZ DESTEKLİ KREDİ İMKÂNI

Bakanlık, kampanya ve kira desteğinin yanı sıra kentsel dönüşüm kredilerine faiz desteği de sunmaktadır. Riskli alan, rezerv alanda bulunan ve bina için riskli yapı kararı alınan maliklerden yararlanabilir. Aynı zamanda, riskli yapılarda en az 1 yıl oturan kiracılar veya sınırlı ayni hak sahipleri de (oturum hakkı olanlar) kredi kullanma imkanına sahip olmaktadır. Dönüşüm kapsamında yıkılan ev veya işyeri aynı bölgede inşa edilmiyor ise, farklı bir konut ya da işyeri talep edenler için de kredi hakkı sağlanmaktadır. Konut yapım ve edinim için 1 milyon 250 bin lira, iş yeri yapımı için 800 bin lira, iş yeri edinimi için 350 bin lira, güçlendirme için ise 320 bin lira 'faiz destekli kredi' verilmektedir. Konut kredilerinde 10 yıl, iş yeri için 7 yıl vade uygulanmaktadır. Birden fazla konut sahibi olanların ilk konutları için kullanacakları konut yapım ve edinim kredilerine uygulanacak faiz desteği oranı yıllık 840 baz puan (aylık 0.70), iki ve sonraki konutlar için ise bu oran 720 baz puan olarak belirlenmektedir.