Ev sahipleri ve kiracılar arasındaki sorunlar, son zamanlarda sadece kira ödemeleri veya kira artışlarıyla sınırlı kalmayarak başka konuları da kapsar hale geldi. Giderek artan şikayetler ve basına yansıyan olaylar, kiralık konutlardaki beyaz eşyaların ve mobilyaların da tartışma konusu olduğunu gösteriyor.
Özellikle mobilyalı kiralık evlerde, kiracıların taşınırken eşyaları yanlarına aldıkları durumlar hem Türkiye’de hem de yurtdışında artış göstermeye başladı. Avustralya’da yaşanan ve sosyal medyada da geniş yankı uyandıran bir olay bu sorunları yeniden gündeme taşıdı. Ancak benzer örnekler Türkiye’de de sıkça karşımıza çıkıyor.
“EŞYALARI HER GÜN KULLANIYORDUM, BENİM SANDIM”
Avustralya’da bir ev sahibi, mobilyalı olarak kiraya verdiği dairede oturan Katie adlı kiracısının taşınmasının ardından evdeki buzdolabı, çamaşır makinesi ve bulaşık makinesi gibi temel beyaz eşyaları da alıp gittiğini fark etti. Değeri 2 bin doları aşan bu eşyaların kira sözleşmesine dahil olduğunu hatırlatan ev sahibi, yaşadığı şok karşısında neye uğradığını şaşırdı.
Daily Mail’de yer alan habere göre, kiracı Katie, taşınmadan önce ev sahibine gönderdiği veda mesajında, “Merhaba, anahtarları tezgahın üstünde bıraktım. Her şey için teşekkürler” demişti. Ancak ev sahibi eve geldiğinde buzdolabının yerinde olmadığını görünce Katie’ye, “Merhaba Katie. Eve geldim. Buzdolabı nerede?” diye sordu.
Katie ise, “Ah, ben aldım. Çamaşır makinesi ve bulaşık makinesi de benimle birlikte gitti” şeklinde yanıtlayarak durumu rahatlıkla karşıladı. Ev sahibi bu yanıt karşısında büyük bir şaşkınlık yaşadı ve “Pardon? Onlar senin değildi. Kira sözleşmesinin bir parçasıydı” diyerek tepkisini gösterdi.
Eşyaları sürekli kullandığını ifade eden Katie, “Evet ama onları her gün kullanıyordum. Bu yüzden benim olduğunu düşündüm?” diyerek kendini savundu. Ev sahibi, eşyaların kira sözleşmesinde açıkça yer aldığını vurgulayarak, “Envanterde listelenmişler. İmzaladınız. Lütfen iade edebilir misiniz?” dedi.
EŞYALARI YENİ EVİNE TAŞIDI
Katie, eşyaların şu anda yeni evinde bulunduğunu belirtirken, “Bu durum biraz tuhaf. Zaten yeni evimdeler” şeklinde yanıt verdi. Israrını sürdüren Katie, “Gerçekten öyle olduklarını düşündüm. Yani, onları kullandım. Sanki benimmiş gibi hissettirdiler” diyerek beyaz eşyaları geri vermekten imtina etti.
Tüm bu olayların ardından ev sahibi kadını hırsızlıkla suçladı. Katie ile ev sahibi arasında yaşananlar henüz bir sonuca ulaştı mı bilinmiyorken, İngiliz emlak stratejisti Jack Rooke, ikilinin mesajlaşmasını sosyal medyadan paylaşarak dikkat çekti. Rooke, “1000 sterlin (yaklaşık 2.040 Avustralya doları) değerinde ev aleti çaldı… Sonra ev sahibine bunun dramatik olduğunu söyledi. Ve hâlâ insanlar ev sahiplerini kötü adamlar olarak görüyor” diyerek duruma tepki gösterdi. Sosyal medyada hızla yayılan bu video 770 binden fazla görüntülenirken, olay kullanıcılar arasında birçok tartışmaya yol açtı.
BENZER VAKALAR TÜRKİYE’DE DE ARTIYOR
Avustralya’da yaşanan bu olayın yanı sıra Türkiye’de de eşyalı kiralık evlerde, kiracıların taşınırken eşyaları alması ve hatta satması gibi olayların sayısı artarken, medya üzerinden benzer birkaç çarpıcı örnek daha gündeme geldi.
BURSA’DA EV SAHİBİNE BÜYÜK ŞOK: ANTİKA EŞYALARI ALIP SATIŞA KOYDU
Bursa’nın Mudanya ilçesinde emekli öğretmen M.Y., eşyalı evini kiraya verdiği E.K. tarafından dolandırıldığını iddia etti. Kiracı, kira ve depozito ödemesini “Almanya’dan onay gelecek” bahanesiyle geciktirirken, kısa bir süre sonra evden taşındı. M.Y., evi kontrol ettiğinde, dedesinden kalan antika radyo ve plak kabininin kaybolduğunu fark etti.
Daha da ilginç olanı, bu eşyaların birkaç gün içerisinde bir ilan sitesinden E.K. adına satışa çıkarıldığını görmesiydi. Eşyalarını geri almak için uzun süredir çaba harcadığını belirten M.Y., “Bu, güveni kötüye kullanma değil, doğrudan dolandırıcılıktır” dedi.
MUDANYA’DA BİR BAŞKA OLAY: KİRACIYI BAVULLA ÇIKARKEN YAKALADI
Aynı ilçede bir başka benzer olay yaşandı. Kiracı E.K., evde yalnızca birkaç gün kaldıktan sonra elinde bavulla evi terk ettiğini fark eden ev sahibi, evin bazı eşyalarının eksik olduğunu görünce kiracıyı aradı. Kiracı, “Anahtarı doğalgaz kutusunun üstüne bıraktım, eşyaları dolaba kaldırdım” dedi. Ancak dolaplarda herhangi bir eşya bulunmadığı gibi E.K.’ye bir daha ulaşılamadı.
ADANA’DA KİRACI EVDEKİ KAPILARI Bİ LE SÖKTÜ
Adana’nın Sarıçam ilçesinde M.T. isimli ev sahibi, evi kiraya verdiği H.C.T. isimli kiracısının evi adeta yağmaladığını belirtti. İddiaya göre kiracı, evdeki koltuk, yatak, kombi, petekler, masa, klima hatta kapı ve pencere gibi eşyaları dahi sattı.
Mobilyacılarla anlaşarak “Evi yeniliyorum” bahanesiyle kapıları bile söktürdüğü öne sürülen H.C.T., daha sonra ortadan kayboldu. Komşular durumu ev sahibine bildirdikten sonra, bazı parçalar savcılık kararıyla geri alındı. Ancak kombi ve beyaz eşyaların izine rastlanamadı. Site yöneticisi Ö.Ş., “25 gün içinde evi teker teker boşaltmış. Bu olay sadece Adana’da olur dedik ama artık hiçbir şehirde garip değil” yorumunu yaptı.
ÇANAKKALE’DE KİRACI EVDEKİ KLİMAYI GÖTÜRDÜ İDDİASI
Çanakkale’de, eşyalı olarak kiralanan bir dairenin mahkeme kararıyla boşaltılmasının ardından ev sahibi, dairede harabe bir durumla karşılaştı. İddiaya göre, kiracı mutfak dolapları, yatak, halılar, perdeler ve klima dâhil birçok eşyayı sökerek götürdü. Özellikle klimayı alması ev sahibinin büyük tepkisini topladı. Ev sahibi, kiracının evi adeta bir çöp eve çevirdiğini ve böyle bir olayın kabul edilemez olduğunu vurguladı. Evin boşaltılması sırasında gördüğü manzara karşısında büyük bir şoka uğradığını belirtti.
‘EŞYALI KİRALAMALARDA SORUNLAR ARTIYOR’
Kiracılık oranının Türkiye tarihinde daha önce hiç olmadığı kadar yüksek seviyelere ulaştığı günlerde, özellikle yazlık bölgelerde 6 ay ve üzerindeki kira sözleşmelerinde dikkat çekici gelişmeler yaşandığına vurgu yapan Gayrimenkul Hukuku Uzmanı Avukat Ali Güvenç Kiraz, şöyle dedi:
“Özellikle öğrenci evleri veya bekâr evleri olarak kullanılan ve eşyalı olarak kiralanan taşınmazlarda, kullanım sürecinde ya da tahliye sonrası kullanımla ilgili çok fazla sorun yaşanmaktadır. Yazlık bölgelerdeki geçici kiralamalarda da benzer problemler yaşanmaktadır.”
EŞYALI KİRALAMALARDA BORÇLAR KANUNU NE DİYOR?
Borçlar Kanunu’nun 339. maddesi, eşyalı olarak kiralanan taşınmazlarla ilgili son derece açık hükümler içerdiğini aktaran Ali Güvenç Kiraz, konuyla ilgili şu bilgileri verdi:
“Kanunumuz, ‘Konut ve çatılı işyeri kiralarına ilişkin hükümler, bunlarla birlikte kullanımı kiracıya bırakılan eşyalar hakkında da uygulanır’ demektedir. Bu kapsamda, 6 aydan daha uzun kira sözleşmeleri için eşyalı kira sözleşmeleri Borçlar Kanunu konutu ve çatılı işyeri hükümleri içinde değerlendirilir. Dolayısıyla mobilyalı ve beyaz eşyası olan ev kiralama sözleşmelerinde bu eşyaların mülkiyeti ev sahibine aitken, sözleşme imzalanarak zilyetliği yani kullanımı kiracıya bırakılmaktadır. Kiracının bu malları kira sözleşmesi kapsamında kullanması gerekmektedir.”
SÖZLEŞMEDE EŞYA BELİRTİLMEMİŞSE NE OLUR?
Bir kira sözleşmesinde eşya listesi yer almazsa, evdeki eşyaların ev sahibine ait olduğu nasıl ispatlanabilir?
Bu sorunun üzerine Ali Güvenç Kiraz, “Eşyalı olarak genel bir ifade kullanılmışsa, burada kastedilen kalorifer peteği, armatürler, klozetler, kombi, ankastre ürünler gibi taşınmazla bağlantılı olan eşyalar anlaşılır” şeklinde yanıt verdi.
Ayrıca Kiraz, “Kiracı, kira sözleşmesi, ek protokol veya daire içini gösteren fotoğrafları imzaladıysa, ev sahibi eşyaların kendisine ait olduğunu iddia edebilir. Aksi takdirde, ev sahibinin bu iddiasını kanıtlaması gerekecektir.” şeklinde ifade etti.
Teslim edilen eşyaların bozulması veya kullanılamaz hale gelme durumu, mevcut eşyanın bu hale geliş nedeniyle birlikte incelenecektir. Eğer kullanım kaynaklı bir hasar oluştuysa, tamirat veya eşyanın yenisi ile değiştirilmesi sorumluluğu kiracıya aittir. Eğer teslim edilen eşyanın ekonomik ömrü sona ermişse, bu durumda yapılacak tamirat veya yenileme işlemi ev sahibi tarafından gerçekleştirilmelidir.
‘İKİ YILA KADAR HAPİS VE ADLÎ PARA CEZASI VAR’
Kiracının taşınırken beyaz eşya ya da mobilyayı yanında götürmesi Türk hukukunda hangi suçları kapsar?
“Kiracının taşınırken veya kira sözleşmesi devam ederken, kendisine teslim edilen beyaz eşya veya mobilyaları yanında götürmesi, Türk Ceza Kanunu’nun 155/1. maddesi kapsamında güveni kötüye kullanma suçunu oluşturur” diyen Ali Güvenç Kiraz, söyle devam etti:
— TCK 155/1.maddesine göre “Başkasına ait olup da, muhafaza etmek veya belirli bir şekilde kullanmak üzere zilyetliği kendisine devredilmiş olan mal üzerinde, kendisinin veya başkasının yararına olarak, zilyedliğin devri amacı dışında tasarrufta bulunan veya bu devir olgusunu inkar eden kişi, şikayet üzerine altı aydan iki yıla kadar hapis ve adlî para cezası ile cezalandırılır.”
— Kira sözleşmesi kapsamındaki güveni kötüye kullanma suçu uzlaştırma kapsamındaki suçlar içinde sayılmaktadır. Taraflar zararın giderilmesi yönünde ceza davası açılmadan uzlaşabilirlerse dava açılmaz; dava devam ederken uzlaşırlarsa, ceza davası düşer. Dava açılmadan önce ya da sonra mal sahibinin zararı tazmin edilmişse, kiracı etkin pişmanlık hükümlerinden faydalanabilir. Yargıtay’ın bu konuda çok fazla içtihadı bulunmaktadır ve Yargıtay kararlarına göre kendisine bırakılan eşyayı yok etmek, yanında götürmek veya satmak, güveni kötüye kullanma suçundan sayılmaktadır.
“EŞYALAR BENİMDİ SANDIM” SAVUNMASI GEÇERLİ Mİ?
“Kiracı, kendi kullanımına bırakılan hiçbir eşya hakkında mal sahibi tarafından oluşturulmuş aksi bir beyan, kabul vs olmadığı müddetçe bu ifadelerde veya savunmalarda bulunamaz” diyen Ali Güvenç Kiraz, “Depozito bedeli verdim oradan kesileceğini düşündüm gibi bir savunma da yapamaz. Bu eşyalar, kira sözleşmesiyle birlikte teslim edilen eşyalar olduğundan, aynı şekilde sözleşme bitiminde teslim edilmelidir.” dedi.
DEPOZİTO, BU TARZ ZARARLARI KARŞILAMAK İÇİN YETERLİ BİR GÜVENCE Mİ?
“Depozito, güvence bedeli olarak alınan ve en fazla 3 kira bedeli tutarında olması gereken bir bedeldir” diyen Ali Güvenç Kiraz, bu konuyla ilgili önemli bilgiler paylaştı:
“Kiracıya eşyalı olarak teslim edilen ve kullanımı sırasında zarar gören, kaybolan veya tahliye sırasında kiracı tarafından götürülen eşyalarla ilgili mal sahibi bu tazminatı güvence bedeli (depozito) tutarından talep edebilir. Mal sahibi bu hesabı yaparken sözleşmede depozito alındığına dair hüküm yoksa, son ödenen kira bedeli üzerinden hesaplayarak yapmalıdır. Hangi şekilde iade edilmesi gerektiği belirtilirse belirtilsin, depozito bedelini aşan alacak talebi yapılabilir; zarar karşılandıktan sonra ortaya çıkan fark ise kiracıya iade edilmek zorundadır.”
Periyodik bakım gerektiren tüm eşyalarda yıllık bakımlar kira sözleşmesi süresi içinde kiracı tarafından yaptırılmalıdır. Bu bakımların yapılmaması sebebiyle ortaya çıkan esaslı bozulmalar ya da yenilenmesi gereken durumlarda sorumluluk yine kiracıya aittir.
Ali Güvenç Kiraz
