Gümüşhane'nin Sadak Köyü sınırları içinde yer alan Satala Antik Kenti'nde kazı çalışmaları hızla devam etmektedir. Bu antik kent, Anadolu'da kazı yapma imkanı bulunan tek lejyon kenti olarak biliniyor.
Kazı ekibi, kastrum ve nekropol alanlarında çalışmalarını sürdürürken, mezarlık bölgesinde önemli bir buluntuya ulaştı. Yaklaşık 20 santimetre boyundaki İsis büstü, bir lejyon mezarından çıkarıldı ve restorasyon işlemleri tamamlandıktan sonra Gümüşhane Müzesi'nde sergilenecek.
Lejyonerlerin genellikle Yunan-Roma tanrılarına tapmaları bilinirken, doğulu bir tanrıçaya tapınmalarına dair bu buluntu, arkeoloji dünyasında büyük bir yankı uyandırdı. Satala Antik Kenti, 1872 yılında kaçak kazılarla çıkarılan Afrodit büstüyle bilinirken, 2025 yılında bulunan İsis büstü, 150 yıl aradan sonra yasal yollarla elde edilen ilk büst olma özelliğini taşıyor.
Kazı projesinin başkanı, Karadeniz Teknik Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü'nden Dr. Öğr. Üyesi Elif Yavuz Çakmur, bu buluntunun lejyonerlerin inanç çeşitliliğini sergilemesi ve gelecekteki kazılar için bir öncül niteliği taşıdığını belirtti.
“Bu Keşif Uluslararası Arkeoloji Çevrelerinde Ses Getirdi”
Çakmur, İsis büstünün bilimsel ve kamuoyu açısından dikkat çekici olduğunu vurgulayarak, “Satala Antik Kenti'nde 2025 yılı boyunca hem kastrum hem de nekropol alanında kazı çalışmalarımız sürüyor. Bu yılki nekropol kazılarında beklenmedik bir buluntu ile karşılaştık. İsis büstü, lejyon mezarlarından birinde ortaya çıktı. Genellikle lejyon askerlerinin Yunan-Roma tanrılarına yöneldiği bilinse de bu buluntu, doğulu bir tanrıçaya tapındıklarını gösteriyor. Bu durum, Roma İmparatorluğu'nun yayılma döneminde lejyonerlerin daha çeşitli kökenlerden oluşmasına bağlı” dedi.
“150 Yıl Sonra Yasal Kazıyla Çıkarılan İlk Büst”
Dr. Çakmur, İsis büstünün 150 yıl aradan sonra çıkarılan yasal kazıyla elde edilen ilk büst olduğunu belirterek, “Antik kaynaklarda lejyonerlerin doğulu tanrılara da tapındıklarına dair bilgiler mevcut, ancak Satala'da bunun somut kanıtı sağlanmış oldu. İsis büstü, bu açıdan büyük bir bilimsel öneme sahip. Ayrıca, Satala'nın 1870'li yıllarda kaçak kazılarla çıkarılan Afrodit büstüyle biliniyor. Bu yeni buluntu, 1872'den sonra yasal yollarla elde edilen ilk büst olma sıfatını taşıyor. Yüzyıllar sonra bir yasal kazıyla böyle bir buluntu yapılması, Satala'nın önemini bir kez daha vurguluyor” şeklinde konuştu.
“İsis Büstü Satala'nın Binlerce Yıllık Tarihine Işık Tutuyor”
Restorasyon sürecinin devam ettiğini belirten Dr. Çakmur, “İsis büstü, yaklaşık 20 santimetre yüksekliğinde ve kaidesiyle çiçek kaliksinden yukarıya doğru uzanan bir forma sahip. İsis'in taht biçimli tacının bir kısmı kayıp ancak restorasyon sırasında tamamlanacak. Ayrıca, İsis'in simgesi olan “İsis düğümü” detayı da büst üzerinde açıkça görünüyor. Restorasyon tamamlandığında tüm ayrıntılar bilimsel olarak değerlendirilecek. İsis büstü, Satala'nın binlerce yıllık tarihine ışık tutarken, lejyonerlerin inanç sistemlerindeki çeşitliliği ve doğulu tanrılara olan ilgilerini de gösterecek önemli bir buluntu. 1872 yılındaki Afrodit büstünden 150 yıl sonra Satala'da yasal yollarla çıkarılan ikinci büst olması, gelecekteki kazılara yönelik umutları artırıyor” dedi.
