İklim Kanunu, Resmi Gazete'de duyuruldu. Bu yasal çerçeve, insan hakları ve çevre hukukunun temel ilkeleri doğrultusunda, iklim değişikliği ile bağlantılı 'İklim Adaleti', 'Adil Geçiş', 'Birincil Piyasa', 'Emisyon Ticaret Sistemi' ve 'Gönüllü Karbon Piyasaları' gibi kavramları kapsıyor. İklim değişikliği ile mücadelede eşitlik, adalet, katılım, sürdürülebilirlik ve şeffaflık gibi ilkeler ön plana çıkarılacak. Kamu kurumları ve özel kişilerin, kamu yararını gözeterek, alınacak tedbirleri zamanında uygulaması zorunlu hale getirilecek. Türkiye’nin net sıfır emisyon hedefine ulaşması için kalkınma ihtiyacı dikkate alınacak. İklim Değişikliği Bakanlığı, iklim değişikliğine uyum ve sera gazı emisyonunu azaltmaya yönelik faaliyetleri takip edecek. Bakanlık, ilgili kurumların standartlarını belirlemek ve koordinasyonu sağlamakla yetkilendirilecek. Ayrıca 'Kişisel Verilerin Korunması Kanunu'na uygun olarak, kurumlardan bilgi talep etme hakkı da bulunacak. Talep edilen verilerin, belirlenen süre içerisinde ücretsiz bir şekilde sağlanması zorunlu kılınacak. Bakanlık, Ulusal Coğrafi Bilgi Platformu aracılığıyla verileri toplayıp paylaşabilecek.
Net Emisyon Hedefine Ulaşmak İçin Düzenlemeler Yapılacak
Yasa gereği, Türkiye’nin net emisyon hedefine ulaşabilmesi için kamu kurumlarının mevcut sorumlulukları gözden geçirilecek. Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, bu hedefe ulaşılması için gerekli düzenlemeleri yapmaya yetkili olacak. Kamu kuruluşları, sera gazı emisyonlarını azaltma faaliyetlerini göz önünde bulundurarak orta ve uzun vadeli planlamalar yapacak. Kuruluşlar, net sıfır emisyon hedefi ve döngüsel ekonomi ilkelerine uygun bir şekilde enerji, su ve hammadde verimliliği ile kirliliğin kaynaktan önlenmesi gibi önlemleri alacak. Ayrıca, karbon ayak izinin azaltılması, sıfır atık sisteminin kurulması ve izlenmesi gerekecek. Orman, tarım, mera ve sulak alanlarda karbon yutağı kayıplarını önlemek amacıyla ilgili kurumlar gerekli tedbirleri alacak. Kamusal kurumlar, tarım sektörünün sürdürülebilirliğini sağlamak için iklim değişikliğine dirençli ürün desenleri geliştirecek ve doğal kaynakların korunması konusunda önlemler alacak. İklim değişikliğine bağlı yaşanabilecek afetlerle ilgili olarak risk değerlendirme ve erken uyarı sistemleri de entegre afet yönetimi kapsamında geliştirilecek.
İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu Oluşturulacak
Bu kanun ile birlikte, iklim değişikliği strateji ve eylem planları, sera gazı emisyonlarının azaltılması ve iklim değişikliğine uyum faaliyetlerinin gerçekleştirilmesi amacıyla İklim Değişikliği Başkanlığı'nın koordinasyonunda ulusal ölçekte hazırlanacak, uygulanacak ve izlenecek. Her ilde vali başkanlığında, ilgili kurumların temsilcileri ve yerel yönetimlerden oluşan İl İklim Değişikliği Koordinasyon Kurulu kurulacak. Kurulun sekreteryası, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı tarafından yürütülecek. Yerel iklim değişikliği eylem planları, sera gazı emisyonlarının azaltımı ve iklim değişikliğine uyum amacıyla vali koordinasyonunda hazırlanacak. Kanunda belirtilen düzenlemelerin 31 Aralık 2027 tarihine kadar tamamlanması gerekecek, Cumhurbaşkanı bu süreyi uzatma yetkisine sahip olacak.
Türkiye Yeşil Taksonomisi Kurulacak
Döngüsel ekonomi ve sıfır atık uygulamalarının destekleneceği bu kanun kapsamında Türkiye Yeşil Taksonomisi oluşturulacak. Ayrıca, Karbon Piyasası Kurulu da kurulacak. Bu kurula, Çevre, Şehircilik ve İklim Değişikliği Bakanlığı, Enerji ve Tabii Kaynaklar Bakanlığı, Hazine ve Maliye Bakanlığı gibi birçok bakanlık dahil olacak. Emisyon Ticaret Sistemi (ETS) çerçevesinde, ahsisat yükümlülüklerinin kısmının karbon kredisi ile karşılanabileceği bir denkleştirme mekanizması oluşturulacak. İklim Değişikliği Başkanlığı, karbon kredilendirme ve denkleştirme sisteminin esaslarını belirleyecek.
ETS Kapsamındaki İşletmelere Cezalar İki Kat Uygulanacak
Yasa ile idari yaptırımlara da yer verildi. Sera gazı emisyonlarının takibine ilişkin yasaklara uymayanlara, süresi içinde doğrulanmış emisyon raporunu sunmayanlara 500 bin ile 5 milyon Türk Lirası arasında ceza verilecek. Bu uygulama, tesislerin yıllık emisyon kapasitesine göre belirli standartlara dayalı olacaktır. ETS kapsamında olan işletmelere uygulanan cezalar, iki katına çıkarılacak. Florlu sera gazları ile ilgili yasaklara veya sınırlamalara uymayanlara 2,5 milyon Türk Lirası ceza verilecek ve hidroflorokarbon kontrol belgesi üç aydan altı aya kadar verilmeyecek. Verileri süresi içinde güncellemeyenlere ise 120 bin Türk Lirası idari para cezası uygulanacak.
