Türkiye'de köylüden pazara veya markete uzanan yol, genellikle uzun ve kontrolsüz bir süreçten geçmektedir. Yaz aylarında sıcaklıkların artması ve taşıma sırasında soğuk zincirin korunmaması sebze ve meyvelerde büyük kayıplara yol açmaktadır. Ürün tarladan taze olarak çıksa bile, şehir merkezine ulaşana kadar su kaybı ve bozulma yaşayabilmektedir. Bu durum, çiftçinin kazancını düşürmekte ve tüketiciye daha pahalı ürünler sunulmasına neden olmaktadır.
Köyde Dönüşüm
Son yıllarda bazı bölgelerde köylüler ve küçük üretici birlikleri bu soruna karşı birlikte çözümler üretmeye başlamıştır. Bazı köylerde kurulan ortak soğuk hava odaları, ürünler tarladan çıkar çıkmaz burada bekletilerek güneş altında beklemeleri engellenmektedir. Bu sayede ürün kalitesi korunmakta ve kayıplar azalmaktadır. Bu modeli benimseyen kooperatiflerde fire oranının yüzde 20'lerden yüzde 6-8 seviyelerine kadar düştüğü gözlemlenmiştir.
Üreticiler Ne Diyor?
Mardin'in Kızıltepe ilçesinde sebze üreten çiftçi Mehmet Ali A., “Eskiden ürün sıcakta beklediği için pazar yerine ulaştığımızda yarısı ziyan oluyordu. Şimdi köy kooperatifiyle soğuk oda yaptık. Ürün taze kalınca hem alıcı çoğaldı hem fiyatımız değerinden düşmedi,” diyor. Çiftçiler, en büyük sorunun “nakliye sürecindeki kontrolsüzlük” olduğunu vurguluyor.
Kendini Ödüyor
Uzmanlara göre soğuk zincire yapılan yatırım, kısa zamanda kendini geri ödemektedir. Çünkü fire oranının azalması, üreticinin aynı üründen daha fazla gelir elde etmesi anlamına gelmektedir. Ayrıca, kaliteli ürünlerin şehirde daha kolay satılması, pazar erişimini de artırıyor.
Dijital 5 Çözüm Önerisi
1- Mobil soğuk hava römorkları:
Traktöre bağlanabilen küçük kapasiteli, güneş enerjisi destekli soğuk römorklar, köylerde ortak olarak kullanılabilir. Ürünler, tarlada soğutularak taşınır.
2- Kamyon içi sıcaklık takip uygulaması:
Tedarikçi ve üretici, ürünün taşındığı kamyondaki sıcaklığı telefondan anlık olarak izleyebilir. Sıcaklık yükseldiğinde uyarı gelir.
3- Köy bazlı dijital depo rezervasyon sistemi:
Köyde bulunan ortak soğuk hava deposu için randevu sistemi. Üreticiler, hasat saatine göre depoda yer ayırtır.
4- Pazar yerleri için QR etiketle ürün izleme:
Her kasa üzerine QR kodu eklenir. Ürün hangi köyden, hangi saatte toplandı, kaç derece ortamda taşındı? Alıcı bunları görerek güven artar, fiyat değer kazanır.
5- Kooperatif için WhatsApp sipariş grubu:
Aracısız satış için şehirdeki restoran ve manavlarla doğrudan bağlantı sağlanır. Fire azaldıkça kazanç ve müşteri devamlılığı artar.
DOLAR
EURO
İNG. STERLİNİ
İSV. FRANGI
KAN. DOLARI
ÇEYREK ALTIN
BITCOIN