TCMB PPK Özeti Yayınlandı: Talep Koşulları Dezenflasyonist Düzeyde

Türkiye Cumhuriyet Merkez Bankası (TCMB) Para Politikası Kurulu'nun 23 Ekim'deki toplantısına ilişkin özet yayınlandı.

Küresel ticaret politikalarındaki belirsizliklerin yüksek seviyelerde devam ettiği vurgulanan özette, 2025 yılı için küresel büyüme tahminlerinde kısıtlı bir iyileşmenin sürdüğü ifade edildi.

Özette, artan korumacılığın, öne çekilen talebin geçici etkilerinin kaybolması ve belirsizliğin uzaması ihtimalinin, küresel büyüme görünümü üzerindeki aşağı yönlü riskleri artırdığı belirtildi.

Türkiye'nin dış ticaret ortaklarının ihracat paylarıyla ağırlıklandırılmış küresel büyüme endeksinin 2025'te %1,9, 2026'da ise %2,3 artacağı öngörülerine yer verilen özette, küresel talep görünümündeki zayıflık ve arz yönlü gelişmelerin ham petrol fiyatları üzerindeki baskıyı devam ettirdiği kaydedildi.

Endüstriyel ve değerli metal fiyatları kaynaklı enerji dışı emtia fiyatlarındaki artış eğiliminin sürdüğü ifade edildi.

Türk lirası (TL) mevduat faizlerinin 12 Eylül haftasına göre 82 baz puan azalarak 17 Ekim haftası itibarıyla %48,5 seviyesine ulaştığı bildirilen özette, şu bilgilere yer verildi:

“Aynı dönemde TL ticari kredi faizleri (Kredili Mevduat Hesabı ve Kredi Kartı hariç) 236 baz puan azalarak %47,9, ihtiyaç kredisi (Kredili Mevduat Hesabı hariç) faizleri 211 baz puan azalarak %62,7, konut kredisi faizleri 124 baz puan azalarak %37,9, taşıt kredisi faizleri ise 570 baz puan azalarak %36,3 seviyesinde oluşmuştur. Bireysel kredilerin 4 haftalık büyüme oranlarının ortalaması 12 Eylül–17 Ekim döneminde %3,1 seviyesine gerilemiştir. Bu düşüşte kredi kartı büyümesindeki yavaşlama etkili olmuştur. TL ticari kredilerin 4 haftalık büyüme oranlarının ortalaması %2,6'ya yükselmiştir. Kur etkisinden arındırılmış yabancı para (YP) ticari kredilerdeki 4 haftalık büyüme oranlarının ortalaması %0,5 ile önceki PPK dönemi seviyesinin altında kalmıştır.”

TCMB brüt uluslararası rezervlerinin 12 Eylül'den bu yana 20,6 milyar dolar artarak 17 Ekim itibarıyla 198,4 milyar dolara ulaştığı bilgisi verilen özette, şunlara da dikkat çekildi:

“Türkiye'nin 5 yıllık kredi risk primi (CDS) 10 Eylül'den bu yana yatay bir seyir göstererek 22 Ekim itibarıyla 267 baz puan seviyesine ulaşmıştır. Türk lirasının 1 ay vadeli kur oynaklığı 22 Ekim itibarıyla %10,5 seviyesine, 12 ay vadeli kur oynaklığı ise %19,8 seviyesine yükselmiştir. Önceki PPK toplantısı haftasından bu yana yurt dışında yerleşik yatırımcıların pozisyon değişimi hisse senedi piyasasında sınırlı kalırken, değişimin neredeyse tamamı Devlet İç Borçlanma Senetleri (DİBS) piyasasına olmak üzere toplamda 1,3 milyar ABD doları net portföy girişi gözlemlenmiştir.”

“Kartla Yapılan Harcamalar Ağustos-Eylül Döneminde Arttı”

Özette, ağustos ayında perakende satış hacim endeksinin aylık %0,9, çeyreklik %1,8 arttığı bilgisi paylaşıldı.

Altın hariç bakıldığında hem aylık hem de çeyreklik artışların daha düşük oranlı olduğu ve böylece perakende satışların büyümesinin yavaşladığı ifade edilen özette, aynı dönemde ticaret satış hacim endeksinin toptan ticaretteki azalış nedeniyle aylık bazda %1,4, çeyreklik bazda ise %3,6 azaldığı bildirildi.

Hizmet üretim endeksinin ağustos ayında %0,4 arttığı aktarılırken, şu ifadeler kaydedildi:

“Çeyreklik bazda yılın ikinci çeyreğindeki yatay seyrin üçüncü çeyrekte de devam ettiği görülmektedir. Kartla yapılan harcamalar ağustos-eylül döneminde artış göstermiştir. Diğer yandan, kart kullanım oranındaki son yıllardaki artış dışlandığında tüketim harcamalarının daha ılımlı gerçekleştiği değerlendirilmektedir. Beyaz eşya satışları temmuz-ağustos döneminde azalmış, otomobil satışları ise ağustos ayındaki yüksek aylık artışın ardından eylül ayında gerilemiş, böylelikle üçüncü çeyrekteki artış daha ılımlı bir düzeyde gerçekleşmiştir. İmalat sanayi firmalarına yönelik anket verileri, yılın üçüncü çeyreğinde kayıtlı iç piyasa siparişlerindeki zayıf seyrin sürdüğünü göstermektedir. Sonuç olarak, son döneme ait veriler, talep koşullarının dezenflasyonist düzeyde olduğunu göstermektedir.”

Özette, ağustos ayında sanayi üretim endeksinin, mevsim ve takvim etkilerinden arındırılmış olarak aylık %0,4, takvim etkilerinden arındırılmış olarak yıllık %7,1 arttığı belirtildi.

Çeyreklik bazda sanayi üretiminin ağustos ayı itibarıyla üçüncü çeyrekte yatay seyrettiği ifade edilirken, şu değerlendirmelere yer verildi:

“Ana eğilimi izlemek amacıyla tipik oynaklık sergileyen diğer ulaşım ve benzeri sektörler dışlandığında, sanayi üretiminin çeyreklik bazda sınırlı olarak gerilediği görülmektedir. İmalat sanayisine yönelik anket göstergeleri, üçüncü çeyrekte imalat sanayinde faaliyetin görece zayıf seyrettiğine işaret etmiştir. Öncü veriler, üçüncü çeyrekte gerilemeyi sürdüren imalat sanayi kapasite kullanım oranında ekim ayında yatay bir seyir öngörmektedir. Çeyreklik bazda inşaat üretim endeksi ise ağustos ayı itibarıyla üçüncü çeyrekte %5,1 yükseliş kaydederken, bir önceki yılın aynı dönemine göre ise %24,5 artmıştır.”

İş Gücüne Katılım Oranı Arttı

Özette, ağustos ayında mevsimsellikten arındırılmış istihdamın 32,8 milyon kişi seviyesinde gerçekleştiği ve çeyreklik bazda %0,5 arttığına işaret edildi.

Bu dönemde işgücüne katılım oranının çeyreklik olarak 0,1 puan arttığı, işsizlik oranının ise 0,2 puan azalarak %8,3 seviyesine gerilediği bilgisi verilen özette, anket göstergelerinin yılın üçüncü çeyreğinde imalat sanayi firmalarının geleceğe yönelik istihdam beklentilerinin tarihsel ortalamanın altında kalmaya devam ettiğini vurguladı.

Özette, şu ifadeler yer aldı:

“Ağustos ayında cari işlemler dengesinin aylık bazda 5,5 milyar dolar fazla verdiği görülmüştür. 12 aylık birikimli cari açık önceki aya kıyasla 0,6 milyar ABD doları azalış göstererek 18,3 milyar dolara gerilemiştir. Seyahat gelirleri tatil sezonunun etkisiyle aylık bazda 8,3 milyar dolara yükselmiş ve önceki yıl seviyesinin 150 milyon dolar üzerinde gerçekleşmiştir. Bu dönemde, 12 aylık birikimli olarak seyahat gelirleri 58,1 milyar dolara ulaşmış, hizmetler dengesi fazlası ise 62,3 milyar ABD doları seviyesinde gerçekleşerek güçlü seyrini sürdürmüştür.”

Eylül ayında mevsimsellikten arındırılmış ihracat azalırken, ithalat artış gösterdiği belirtilen özette, 12 aylık birikimli dış ticaret açığının da bir önceki aya göre arttığı ifade edildi.

Özette, bu dönemde küresel düzeyde altın fiyatlarının artışıyla güçlenen altın ithalatının da bahsedilen artışa katkı sağladığı vurgulandı.

Altın hariç bakıldığında dış ticaret açığındaki artışın daha sınırlı olduğu ifade edilen özette, şu ifadelere yer verildi:

“12 aylık birikimli cari açıkta eylül ayında artış olacağı öngörülmektedir. Altın ithalatı eylül ayında 2,5 milyar dolar seviyesinde gerçekleşirken, 12 aylık birikimli olarak 21,7 milyar dolar olmuştur. Mevsimsellikten arındırılmış tüketim malı ithalatı, temmuz ve ağustosta gösterdiği gerilemenin ardından eylülde sınırlı bir artış göstermiştir. Eylül ayına ilişkin geçici dış ticaret verileri, ekim ayı için yüksek frekanslı öncü verilerle birlikte değerlendirildiğinde, üç aylık ortalama eğilimler, ihracatta gerilemeyi, ithalatta ise üçüncü çeyrekteki azalışın ardından toparlanmayı göstermektedir. Cari açığın finansmanı tarafında, bankacılık sektörünün 12 aylık birikimli uzun vadeli borç çevirme oranı, ağustosta %167,3 olarak gerçekleşmiştir. Bu oran, bankacılık sektörü dışındaki firmalarda ise yaklaşık %150 olmuştur. Bu çerçevede, yurt dışı borçlanma imkanlarının yüksek seviyelerde kalmaya devam ettiği, ancak gelecek dönemde YP cinsi borçlanmanın azalması ve iktisadi faaliyetin yavaşlaması ile borç çevirme oranlarının düşüşe geçebileceği değerlendirilmiştir.”