Türkiye'de 120 Milyon Ton Atık Oluştu: 42,2 Milyonu Tehlikeli!

Türkiye İstatistik Kurumu, 2024 yılına ilişkin atık istatistiklerini yayımladı.

Verilere göre, imalat sanayi işletmeleri, maden ocakları, termik santraller, organize sanayi bölgeleri (OSB'ler) ve hane halklarından toplamda 120 milyon ton atık üretildi. Bu atıkların 42,2 milyonu ise tehlikeli olarak sınıflandırıldı.

İmalat sanayi işletmeleri, 4,2 milyon tonu tehlikeli olmak üzere toplam 24,4 milyon ton atık topladı. Bu atığın %70,1'i satıldı veya lisanslı atık işleme tesislerine gönderildi, %12,1'i tesis içerisinde geri kazanıldı, %10,8'i düzenli depolama alanlarına yönlendirildi, %2,6'sı yakma tesislerine gönderildi, %2,4'ü belediye veya OSB yönetimleri tarafından toplandı, %1,8'i iş yeri sahasında depolandı ve %0,1'i diğer yöntemlerle bertaraf edildi.

Maden işletmelerinde dekapaj malzemesi/pasa hariç 40,5 milyon ton atık oluştu. Dekapaj malzemesi/pasa dahil 1 milyar 61 milyon ton atığın %99,99'u mineral atıklardan oluşuyor. Bu atığın %85,1'i pasa sahalarında, atık barajlarında veya düzenli depolama tesislerinde bertaraf edilirken, %12,5'i ocak içine geri dolduruldu ve %2,4'ü diğer yöntemlerle geri kazanıldı veya bertaraf edildi.

Termik Santrallerde 26,5 Milyon Ton Atık Meydana Geldi

Termik santrallerde tehlikeli olan 10,4 bin tonla birlikte toplam 26,5 milyon ton atık oluştu. Tehlikesiz atığın %84,6'sı kül ve cüruflardan, %15,4'ü ise diğer atıklardan oluşmakta. Toplam atığın %86,9'u kül dağı ve kül barajında ya da düzenli depolama tesislerinde bertaraf edilirken, %13,1'i lisanslı tesislere, maden/taş ocaklarının geri doldurulmasında kullanıldı veya farklı yöntemlerle bertaraf edildi.

OSB müdürlüklerinin altyapı hizmetleri ile atık su arıtımı gibi idari süreçleri sonucunda 196 bin tonu tehlikeli olmak üzere toplam 397 bin ton atık ortaya çıktı. Bu atığın %95,5'i atık işletme tesislerine gönderildi, %4,5'i ise diğer yöntemlerle bertaraf edildi.

Toplamda 1401 belediyeden 1392'sinde atık hizmeti sunuldu. Bu hizmeti veren belediyelerde toplanan 32,3 milyon ton atığın %88,9'u atık işleme tesislerine, %10,9'u belediye çöplüklerine gönderildi, %0,3'ü ise diğer yöntemlerle bertaraf edildi. Belediyelerde kişi başı günlük ortalama atık miktarı 1,09 kilogram olarak hesaplandı.

Belediyeler tarafından işletilen atık su arıtma tesislerinde 353 bin ton (kuru madde bazında) atık su arıtma çamuru oluştu.

Atık İşleme Tesislerinde 195 Milyon Ton Atık İşlendi

Atık bertaraf ve geri kazanım tesislerinde işlenen 195 milyon ton atığın 139 milyon tonu bertaraf edilirken, 56 milyon tonu geri kazanıldı.

Düzenli depolama tesislerinde 138 milyon ton ve yakma tesislerinde 448 bin ton atığın bertarafı sağlandı.

Beraber yakma (ko-insinerasyon) tesislerinde 4,7 milyon ton atık yakılarak enerji geri kazanımı gerçekleştirildi. Kompost tesislerinde 124 bin ton ve diğer tesislerde toplam 51,5 milyon ton metal, plastik, kağıt, mineral gibi atık geri kazanıldı.

Atık istatistikleri, Türkiye'deki tüm belediyelerden, 50 ve üzeri çalışanı olan imalat sanayi işletmelerinden, kurulu gücü 100 megavat ve üzeri faal termik santrallerden, altyapısı tamamlanmış OSB müdürlüklerinden, Maden ve Petrol İşleri Genel Müdürlüğüne referans yıl için üretim beyan eden maden işletmelerinden, lisanslı veya geçici faaliyet belgeli atık bertaraf ve geri kazanım tesislerinden; ayrıca belediyeler tarafından ya da belediyeler adına işletilen düzenli depolama, yakma ve kompost tesislerinden veri derlenmiştir.