Türkiye genelinde dijital dolandırıcılık vakalarının sayısı hızla artıyor. Suç örgütleri, küçük miktarlar ve sosyal ilişkiler aracılığıyla kurdukları güvenle bireyleri hesaplarını kullandırmaya ikna ediyor. Bu görünüşte masum yardımların arkasında ciddi suç gelirleri, ağır cezalar ve karmaşık hukuki süreçler yer alıyor.
8 BİN LİRAYA HESABINI KİRALAYAN, DOLANDIRICILIK SUÇUYLA TUTUKLANDI
Mardin’de 18 yaşındaki Ömer Marık’ın yaşadığı olay bu durumu çarpıcı bir şekilde ortaya koydu. Marık, hesabını 8 bin TL karşılığında arkadaşı A.K.’ye kullandırdıktan sonra, gelen 150 bin liranın dolandırıcılık parası olduğu gerekçesiyle tutuklandı. A.K. ise gözaltına alındı ve sonrasında serbest bırakıldı.
Ömer Marık’ın ailesi (solda), oğullarının suçsuz olduğunu savunuyor. Oğullarının hesabını kiraya verdiği A.K. (sağda) ise gözaltına alındıktan sonra serbest bırakıldı.
‘HESABINI KULLANDIRAN GENÇLER CEZAEVİNDE, ASIL SUÇLULAR DIŞARIDA’
Ailesi ve avukatı, Ömer Marık’ın masum olduğunu ve sadece iyi niyetle hareket ettiğini savunuyor. Ailenin avukatı Gurbet Bilbay, son bir haftada buna benzer yedi dosya geldiğini belirterek “Hesabını kullandıran gençler cezaevinde, asıl suçlular dışarıda” diyerek benzer davaların hızla arttığına dikkat çekti.
Peki, dolandırıcılık yönteminde en çok kimler hedef alınıyor? Nasıl bir strateji izleniyor? Hesaplarını kullandıran kişiler, gerçekten suç ortağı mı, yoksa farkında olmadan suç zincirinin bir parçası mı? Uzmanlarla bu konuyu ele aldık.
PHİSHİNG’DEN BAHİSE: HESAP KİRALAMANIN KARA KULLANIM ALANLARI
“Son dönemde ortaya çıkan olayda kişi, kendi rızasıyla hesabını vermiş. Ancak hesap kiralama yöntemleri, sıkça ‘phishing’ (oltalama), yasa dışı bahis, kripto para dolandırıcılığı ve e-ticaret sahtekarlıklarında da kullanılıyor” diyen Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Görsel İletişim Tasarımı Anabilim Dalı Başkanı ve Bilişim Teknolojileri Uzmanı Prof. Dr. Ali Murat Kırık, şöyle devam etti:
“Örneğin, dolandırıcılar sahte bir internet sitesi ya da sahte bir yatırım platformu üzerinden insanları kandırarak para transferini bu kiralanmış hesaba yönlendiriyor. Bu sayede gerçek kimliklerini gizleyerek paranın izini kaybettirmeye çalışıyorlar.”
‘SANA SADECE PARA GELECEK, HİÇBİR SORUN OLMAZ’ DİYEREK GÜVEN VERİYORLAR
Ayrıca Prof. Dr. Ali Murat Kırık, “Sosyal medya üzerinden yürütülen ‘sahte satış’ veya ‘yatırım vaadiyle para toplama’ yöntemlerinde de bu tür hesaplar kullanılıyor. Dolandırıcılar çoğunlukla hesap sahibine ‘sana sadece para gelecek, hiçbir sorun olmaz’ diyerek güven veriyor. Ancak gelen para, başka bir mağdurdan çalınmış olan bir meblağdır ve süreç sonunda banka hesap sahibi kara para aklama veya dolandırıcılık suçlamalarıyla karşı karşıya kalabiliyor” ifadelerini kullandı.
‘GÜNDE 500 TL KAZAN’, ‘HESABINI KİRALA PARA KAZAN’ İLANLARI SOSYAL MEDYADA ARTIYOR
Son günlerde banka hesabı kiralama olaylarında önemli bir artış gözlemlendiğinin altını çizen Prof. Dr. Ali Murat Kırık, “Özellikle ekonomik zorluklar gençleri alternatif gelir arayışlarına yönlendirirken, ‘kolay para’ vaatleri oldukça cazip hale geliyor. Dolandırıcılar, sosyal medya üzerinden ‘günde 500 TL kazan’, ‘hesabını kirala para kazan’ gibi ilanlar aracılığıyla kişilere ulaşmaya çalışıyor. Bu tür dolandırıcılık vakalarının sayısı özellikle 2024’ün son çeyreğinden itibaren belirgin şekilde artmış durumda” dedi.
“Sosyal medya platformları ve Telegram gibi mesajlaşma uygulamalarında, anonim hesaplar üzerinden banka hesaplarının ihtiyaç sahibi gibi gösterilen bireylere kiralanması için ilanlar veriliyor” diyen Prof. Dr. Kırık, “Bu ilanlar bazen yardım bahanesiyle, bazen de ‘freelance ödeme alacağız, senin hesabını kullanalım’ gibi masumlaştırılmış ifadelerle sunuluyor. Benzer ilanlara rastladığımda ekran görüntülerini arşivliyorum” şeklinde ekledi.
Dijital iz takip süreçleri genellikle IP adresi analizi, mobil cihaz verisi, internet trafiği ve para transferlerinin izlenmesi mahalinde yürütülüyor. Siber güvenlik uzmanları, banka ve BTK gibi kuruluşlarla iş birliği yaparak paranın hangi cihazdan, hangi ağ üzerinden gönderildiğini belirleyebiliyor. Eğer suçlular VPN veya sanal sunucu kullanıyorsa, takip süreci daha karmaşık hale gelse de, dijital izler tam anlamıyla silinemiyor.
Prof. Dr. Ali Murat Kırık
‘KENDİNİZİ KARA PARA AKLAMA VE TERÖRİZMİN FİNANSMANI DAVALARININ İÇİNDE BULABİLİRSİNİZ’
Peki banka hesabını kiraya veren kişilerin hukuki olarak karşı karşıya kaldıkları riskler neler?
Bu soruyu Dr. Avukat Ceren Küpeli’ye yönelttiğimde “En kritik olandan başlamak gerekirse; kaynağını bilmediğiniz bir paran, hesabınıza düştüğü andan itibaren, kendinizi suçtan kaynaklanan malvarlığı değerlerini aklama ve terörizmin finansmanı gibi davaların içinde bulabilirsiniz” şeklinde yanıtladı. Küpeli, konuya dair şu önemli bilgileri paylaştı:
— Gerçekten hukuken başınıza gelebilecek en kötü senaryo budur; çünkü böyle bir durumda suç, ‘devlete karşı işlenmiş suç’ olarak değerlendiriliyor. Örgütle işlenmesi gibi ağırlaştırıcı unsurları bulunmaktadır. Kişiler, uzun süreli hapis cezası riskiyle ağır ceza mahkemelerinde yargılanabilmektedir.
— Hesabını kiralayan bireyleri bekleyen bir başka hukuki risk ise kiralayanların işledikleri suç ne olursa olsun, örgüt kapsamında aynı suçtan yargılanmalarıdır. Genellikle illegal bahis dosyalarında, kripto varlıkların getirilerinin paraya çevrilmesinde ve online dolandırıcılık vakalarının son halkasında, başkalarına suçu yüklemek amacıyla kiralanan hesapların kullanıldığını görmekteyiz. Bunlar genellikle çocuk yaştaki bireyler olmaktadır.
‘BANKA HESABIMIN SUÇTA KULLANILACAĞINI BİLMİYORDUM’ KABUL GÖREN BİR SAVUNMA DEĞİL’
“Geçtiğimiz seneye kadar benzer dosyalarda kişinin kullanıldığı kabul edilerek savcılık tarafından takipsizlik veriliyordu” diyen Dr. Ceren Küpeli, “Ancak son dönemdeki davalarda banka hesabını bilerek ve isteyerek kiraya veren bir kişinin savunmasının takipsizlik için suç ile eylem arasındaki illiyet bağını kesmeye yetmediği değerlendirilmekte ve hesap sahiplerinin suça müşterek faillikten ceza aldığını gözlemliyoruz” şeklinde belirtti ve ekledi:
“Özetle, ‘Banka hesabımın suçta kullanılacağını bilmiyordum’ savunması, savcılıklar nezdinde tek başına geçerli kabul edilen bir ifade değildir, bunu açıkça vurgulamak gerekir.”
BANKALARIN HESAP KİRALAMA KONUSUNDAKİ SORUMLULUĞU NEDİR?
“Davaları incelediğimizde 2004-2005 doğumlu gençlere ait banka hesaplarında, hesap açılışından kısa süre sonra yüksek miktarda para transferleri olduğunu gözlemliyoruz” diyen Dr. Ceren Küpeli, “18 yaşında bir gencin bu kadar büyük meblağlarla sık para transferi yapması şüpheli bir durumdur. Ancak birçok banka, bu tür olayları şüpheli işlem olarak değerlendirmeden süreci yalnızca izlemektedir” ifadelerini kullandı.
Dr. Küpeli, “5549 sayılı Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun uyarınca, banka ve kredi kuruluşlarının, yasa dışı yollarla elde edildiğine dair bir şüphenin oluşması halinde durumu ‘Malî Suçları Araştırma Kurulu Başkanlığı’na bildirme yükümlülüğü bulunmaktadır” diye ekledi.
“Aynı şekilde böyle bir şüpheli işlem durumunda ‘Ceza Muhakemesi Kanunu’nun 128’inci maddesine uygun olarak kişinin malvarlığına el koyma hakkına sahiptirler ve gizli soruşturmacı ataması yapabilirler. Yasal düzenlemeler mevcut, ama uygulama için bir gelişme bekliyoruz.”
‘IBAN’A GELEN HABERSİZ PARADA VAKİT KAYBETMEDEN HAREKETE GEÇMEK ÇOK KRİTİK’
IBAN ile ilgili dolandırıcılık faaliyetleri de oldukça yaygın… Örneğin, hiç haberimiz olmadan dolandırıcılar hesabımıza para gönderebiliyor. Bu noktada hukuki olarak nasıl bir yol izlemek gerekiyor?
“Para transferi, her zaman bir kişiyi mevcut bir suçun içine çekebilecek bir durumdur” diyen Dr. Ceren Küpeli, “Size parayı gönderen kişinin bir suç soruşturması dahilinde incelenmesi durumunda, savcılık tarafından öncelikle size neden ve ne sıklıkta para gönderildiği sorulacaktır” şeklinde duyurdu.
Dr. Küpeli, “Eğer haberiniz olmadan bir para gönderildiyse, bununla ilgili nasıl bir ihbar süreci işlediğinizi araştıracaklardır. Bu durumda, acilen bankanıza giderek bilmediğiniz bir kişiden para transferi gerçekleştiğini bildirmeniz ve bu bildiriminizi delil oluşturacak şekilde yazılı hale getirmeniz önemlidir. Böyle olaylarda vakit kaybetmemek son derece kritiktir. Para transferine itiraz ettiğiniz süreci geciktirmeniz, bu aktarımı kabul ettiğiniz şeklinde yorumlanabilir” şeklinde belirtti.
PARA GÖNDERİRKEN AÇIKLAMA KISMINA DİKKAT!
Sosyal medyadaki birçok avukat, paylaşımlarında, “En yakın arkadaşınıza dahi para gönderirken açıklama kısmına ne parası olduğunu yazın” diyerek uyarıyor. Bu bölümü boş bırakmak sorun yaratabilir mi?
Dr. Ceren Küpeli, “Para transferine açıklama yazmak, olayı bir nebze aydınlatma avantajı sağlayabilir ama farklı bir ifade yazarak sürecin manipüle edilmesi de mümkün olduğundan, bu durum doğrudan hükme esas alınabilecek bir delil olmayacaktır. Ancak her halükarda diğer delillerle birlikte hem ceza hem de hukuk davaları açısından iddianızı destekleyecek bir unsur olarak değerlendirilebilir” dedi.
Ticaret Bakanlığı da halkı, kişisel finansal verilerini üçüncü kişilerle paylaşmamaları konusunda uyardı. Bakanlıktan yapılan açıklamada, son dönemlerde bazı bireylerin banka hesaplarını maddi çıkar karşılığında başkalarına kullandırdığı veya hesap bilgilerini paylaşarak çeşitli yasa dışı faaliyetlere dolaylı olarak karıştığı durumlarla sıklıkla karşılaşıldığı belirtildi.
Açıklamada, Suç Gelirlerinin Aklanmasının Önlenmesi Hakkında Kanun’un ilgili maddeleri uyarınca, kendi adına ama başkasının hesabına işlem yapan kişilerin, bu durumu ilgili finansal kuruluşuna yazılı olarak bildirmemesi halinde hapis veya adli para cezasıyla karşı karşıya kalabileceği vurgulandı. Ayrıca, vatandaşların şüpheli durumlarla karşılaştıklarında derhal bankalarına veya yetkili kurumlara bildirimde bulunmaları gerektiği ifade edildi.
