Vatandaşın Finansal Varlıkları Borcunun Dört Katına Ulaştı

Gelişmiş ve gelişmekte olan ülkelerdeki borçluluk oranları, Türkiye'de düşük seviyelerde kalmaya devam ediyor. Merkez Bankası'nın yayımladığı Finansal İstikrar Raporu'na göre, Türkiye'de hanehalkı borcunun Gayri Safi Yurtiçi Hasıla'ya (GSYİH) oranı, 2025 yılı üçüncü çeyreğinde yüzde 9.7 ile emsal ülke ortalamalarının ve uzun dönem ortalamasının oldukça altında kaldı. Bu oran, Türkiye ile benzer ülkelerde yüzde 45, gelişmiş ülkelerde ise yüzde 70 seviyelerine ulaşmış durumda. Hanehalkının finansal varlıkları, Eylül 2025 itibarıyla finansal yükümlülüklerinin dört katını aşmış durumda.

Konutun Payı Çok Düşük
Hanehalkının finansal yükümlülükleri, Eylül 2025 itibarıyla son bir yılda yüzde 46.9 artarak 5 trilyon 489 milyara ulaştı. Bu dönemde konut kredileri yüzde 34.1 artarak 625 milyara yükseldi. Konut kredilerinin milli gelire oranı yüzde 1.1 ile emsal ülkeler ortalaması açısından oldukça düşük bir seviyede kalmakta. Konut kredilerine yönelik makroihtiyati düzenlemeler, konut kredisi faiz oranlarının yüksek olması ve vade imkanlarının sınırlı olması, konut kredisi kaynaklı hanehalkı borcunun azalmasında etkili rol oynamıştır.

Kartın Payı Yüzde 50
Merkez Bankası verilerine göre ihtiyaç kredileri son bir yılda yüzde 51.6 artarak 2 trilyon 46 milyara ulaştı. Taşıt kredileri ise yüzde 31.6 azalarak 61 milyara düştü. Kredi kartı borçları ise yüzde 56.6 büyüyerek 2 trilyon 655 milyara ulaştı. Bireysel kredi kartı borcunun 949 milyarını taksitli, 1 trilyon 706 milyarını taksitsiz kart borçları oluşturmakta. Kredi kartı borçlarının hanehalkı finansal borçları içindeki payı yüzde 50 seviyelerinde yer almakta. Konut kredilerinin payı ise Eylül ayı itibarıyla yüzde 12'ye geriledi. Son dönemde kredili mevduat hesabı (KMH) ürününün payı yüzde 13 düzeyinde seyrediyor.

Borçlu Sayısı Azaldı
Sıkı finansal koşullar ve KMH hariç ihtiyaç kredilerinde uygulanan büyüme kısıtlaması nedeniyle ihtiyaç kredisi borcu olan kişi sayısında gerileme devam ediyor. KMH tarafında borçlu kişi sayısındaki artış ise 3 taksit üzeri KMH kullanımının kısıtlamaya dahil olmasının ardından yavaşladı. Yüksek konut kredisi faiz oranları ve birden fazla konut alımı için kredi değer oranının yüzde 75 azaltılarak uygulanması, kredi borcu olan kişi sayısındaki azalmada etkili oldu. BDDK tarafından ihtiyaç kredisi vade sınırlarında yapılan değişiklik ile beraber, KMH hariç ihtiyaç kredilerinde 250 bin TL'ye kadar borcu bulunan kişi sayısı 1.3 milyon azalarak 8.8 milyona geriledi.

22.5 Trilyonluk Varlık
Rapora göre hanehalkının finansal varlıkları Eylül 2025 itibarıyla son bir yılda yüzde 44.5 artarak 22 trilyon 490 milyar liraya ulaştı. Hanehalkının finansal varlıkları içinde TL mevduat ve yatırım fonları ana payı oluşturmaktadır. Ağustos ayı sonunda hesap açma ve yenileme işlemlerinin sona erdiği kur korumalı mevduat ürünlerinin hanehalkı varlıkları içindeki payı yüzde 1'e düşerken, bu oran Kasım sonu itibarıyla neredeyse sıfıra kadar gerilemiştir.

Öncelik TL Mevduatta
Hanehalkının finansal varlıkları içerisinde en büyük paya sahibi TL tasarruf mevduatı, yüzde 52.8 büyüyerek 7 trilyon 752 milyara ulaşmış durumda. TL mevduatın toplam varlıklar içerisindeki oranı yüzde 34.5 olmuştur. Kur korumalı mevduat yüzde 75 azalarak 274 milyara düşerken, döviz mevduatları da yüzde 18.5 artarak 2.8 trilyona ulaşmıştır. Yabancı para mevduatının varlıklar içerisindeki payı yüzde 12.5 olarak belirlenmiştir. Kur korumalı mevduat BDDK'nın haftalık verilerine göre 28 Kasım itibarıyla 16.8 milyar liraya gerilemiştir.

Altının Yıldızı Parladı
Yastık altında 500 milyar dolara yakın altın tuttuğu tahmin edilen vatandaşların, bankalardaki kıymetli maden mevduatı da artış göstermeye devam ediyor. Kıymetli maden deposu yüzde 88.5 artarak 2 trilyon 449 milyara ulaşırken, finansal varlıklardaki payı yüzde 3.2'den 10.9'a çıkmıştır. Yatırım fonları son bir yılda yüzde 76.2 artarak 6 trilyon lirayı aşarken, para piyasası fonları ise yüzde 52.5 artarak 952 milyara ulaşmıştır. Yatırım fonlarının payı yüzde 8.5'ten 26.7'ye yükselmiştir.

Reel Sektörde de Borçluluk Düşük
Raporda, reel sektörün finansal borcunun milli gelire oranının tarihsel ve emsal ülke ortalamasının altında kaldığı vurgulanmıştır. Reel sektör borcunun GSYİH'ye oranı 2025 yılı Eylül sonunda yüzde 37.1 olarak gerçekleşmiştir. Reel sektörün 2024 Eylül'ünde 13 trilyon 832 milyar lira olan finansal borcu, 2025'in aynı döneminde 19 trilyon 552 milyar liraya yükselmiştir. Bu dönemde reel sektörün finansal varlıkları ise 6 trilyon 792 milyardan 10 trilyon 437 milyara çıkmıştır. TL ticari kredi büyüme kısıtları ve finansal koşullardaki sıkılık, TL borçluluğun düşük seviyelerde kalmasında etkili olmuştur.

Kasımda En Yüksek Reel Getiri Mevduatta
Türkiye İstatistik Kurumu (TÜİK), Kasım ayına dair finansal yatırım araçlarının reel getiri oranlarını açıklamıştır. Kasımda aylık en yüksek reel getiri, Yurt İçi Üretici Fiyat Endeksi (Yİ-ÜFE) ile indirgendiğinde yüzde 2.21, TÜFE ile indirgendiğinde ise yüzde 2.18 ile mevduat faizinde (brüt) gözlemlenmiştir. TÜFE ile indirgendiğinde DİBS yüzde 1.86, BIST 100 endeksi yüzde 0.47 ve dolar yüzde 0.23 oranında yatırımcısına kazandırırken, külçe altın yüzde 0.44 ve euro yüzde 0.48 kayba yol açmıştır. Külçe altın, üç aylık değerlendirmede Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde yüzde 23.52, TÜFE ile indirgendiğinde ise yüzde 21.53 ile yatırımcısına en yüksek reel getiri sağlayan araç olmuştur. Aynı dönemde BIST 100, Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde yüzde 6.83, TÜFE ile indirgendiğinde ise yüzde 8.33 ile en çok kaybettiren yatırım aracı olmuştur. Finansal yatırım araçlarının yıllık değerlendirmesine göre, külçe altın, Yİ-ÜFE ile indirgendiğinde yüzde 47.77, TÜFE ile indirgendiğinde yüzde 43.44 ile yatırımcısına en yüksek reel getiriyi sağlamıştır. Yıllık değerlendirmede, TÜFE ile indirgendiğinde mevduat faizi (brüt) yüzde 7.66, DİBS yüzde 2.69 ve euro yüzde 1.82 yatırımcısına reel getiri sağlamış, dolar yüzde 6.36 ve BIST 100 endeksi yüzde 10.71 oranlarında kayba yol açmıştır.